Mülkün çocuklara devrinde hangisi kârlı: Bağış mı, satış mı

Anne ve babaların sağlıklarında çocuklarına bıraktıkları mülkler, düğün hediyeleri nasıl vergilendiriliyor? Hürriyet yazarı Ahmet Karabıyık, konuyu köşesine taşıdı. İşte Karabıyık'ın o yazısı:

"Yeni çifte mutluluklar dilerim. Gazetede okudum... Ali Ağaoğlu ‘Ağalık’ yapmış 400 m2’lik daireyi düğün hediyesi olarak kızına bağışlamış... Ben ne ağayım ne de Ağaoğlu. Benim daireler 150’şer metrekare. Ben de iki dairemi iki çocuğuma sağlığımda vermek istiyorum. O zamanlar eski parayla milyar milyar ödeyerek almıştım.” Telefonda işittim bu sözleri İsmet Amca’dan. 21 aralıktaki yazımı da okumuş. Çocuğuna da olsa bağışlanan dairenin emlak vergi değeri üzerinden vergi olduğunu öğrenmiş. (Hediyeyi alan emlak vergi değeri üzerinden 2016 için 3.918 lira (2017 için 4.068 TL) istisnayı düşerek Veraset ve İntikal Vergisi-VİV- öder.)

Daireleri çocuklarına vermeden önce kafası karışmış, “Neticede iki yol var anladığım: Bu iki daireyi çocuklara ya satış yapmam gerekecek ya da bağış. Hangisi için ne kadar masraf yapacağım?” diye bana sordu.

Öncelikle şunu belirtelim: Büyüklerin sağlığında da, Allah geçinden versin vefatında da çocuklara geçen mallar vergiye (VİV) tabi. Yalnız; vefat sonrası çocuklara (ve eşe) miras yoluyla intikallerde, vergi oranı bağış yoluyla intikale göre daha düşük. Ayrıca vefat sonrası mirasçılara geçen mallar için istisnalar daha yüksek. Vefat sonrası intikal için vergi oranları yüzde 1’den başlayıp, malların değerinin artmasıyla birlikte yüzde 3, yüzde 5, yüzde 7 ve yüzde 10’a kadar yükseliyor. Bağış yoluyla çocuklara geçen mallarda ise oran yüzde 5’den başlayıp yüzde 15’e kadar çıkıyor. Her iki durumda tabloda yer almakta.

Şimdi esas soruya gelelim... Yani; baba mülkünü çocuklarına satış yaparsa ne kadar masraf çıkacak veya baba çocuklarına mülkünü bağışlarsa ne kadar masraf çıkacak?

Satış olduğu zaman binde 20 satıcıya, binde 20 alıcıya isabet eden toplamda binde 40 tapu harcı masrafı var. Bağış olduğu zaman tapu harcı masrafı ise binde 68.31.

Tapu harcı, mülkün emlak vergi değeri üzerinden hesaplanıyor. Bağış olduğu zaman ödenecek VİV, mülkün emlak vergi değerinden 2016 için 3.918 lira (2017 için 4.068 TL) istisna düşülüp tabloda yer alan oranlar üzerinden hesaplanıyor.

DÜĞÜN HEDİYESİ ALTIN OLURSA VERGİSİ VAR MI?

DÜĞÜN hediyesi gayrimenkul olunca vergisi var tereddüt yok. Peki; altın, çeyiz parası vb olursa durum ne? Düğünde takılan altınlar ve paralar için normalde vergi hesaplanmaz. (VİV Kanunu 4/c) Ancak yasadaki istisna ‘örf ve adete göre verilmesi mutat (alışılmış) olan hediye, cihaz, yüz görümlüğü ve drahomalar’ şeklinde tanımlanmış. İstisnanın sınırı ise yasa da belirtilmemiş. Kızına düğününde ‘pahada da ağır yükte de ağır’ denilebilecek miktarda çeyiz parası veren bir baba ‘vergisi var mı acaba?’ diye tereddüt edince konuyu Maliye’ye sormuş. Maliye vergiye tabi olduğunu belirtmiş. Çeyiz parası olarak; kızınıza verdiğiniz 400.000 Amerikan doları tutarındaki hediye, örf ve âdete göre verilmesi mutad bulunan hediye kapsamında değerlendirilemeyeceğinden veraset ve intikal vergisinden istisna tutulması mümkün değildir.” şeklinde konuyu özetlemiş. (Gelir İdaresi Başkanlığı 26.3.2013 Tarih ve S. B.66813766-160[4-2012/10]-176 Sayılı Özelge)

Bu konuda yasa da bir sınır belirtilmediğinden hediye veren her anne baba “acaba çocuğuma verdiğim düğün hediyeleri vergiye tabi mi” endişesini yaşayacaktır. Tereddütlerin yaşanmaması için altın, para vb. çeyiz olarak verilen düğün hediyelerinin değerinin hangi tutarı astığında vergiye tabi olduğunun yasada yer almasına yönelik düzenleme yapılmalıdır.