Kurdaki hareket enerji yatırımları için tehlike

Enerjide yoğun yatırım yapılan 2005-2007 yıllarında finansmanın döviz ile sağlandığını hatırlatan Sabancı Holding Enerji Başkanı Hakman, “4 yıl ödemesiz finansmanlar sağlandı, kur artışı sektörde yatırımın devamını zorlaştırır” diyor. Hakman, kendi projelerinin ise yola çıkmış projeler olduğunu, iş planlarının değişmediğini vurguluyor.

Sabancı Holding’in amiral gemisi Akbank, ancak holdingin yeni yatırımlarında aslan payını enerji alıyor. Sabancı Holding Enerji Grup BaşkanıSelahattin Hakman’ın deyimiyle ‘Enerji, bankacılıktan sonra holdingin ana direği olacak.’ Son yıllarda peş peşe yapılan yatırımlar, özelleştirmede alınan dağıtım bölgeleri de bu stratejinin parçaları. Hakman, 2015 yılına gelindiğinde 5 bin megavatlık gücün devreye gireceği planına odaklandıklarını söylüyor. Enerjinin uzun vadeli yatırım ve güçlü finansman gerektirdiğini vurgulayan Hakman’a göre, son dönemde Türkiye’nin içerisinden geçtiği siyasi gerginlik geçici bir durum. Kur artışının da uzun vadeli stratejileri çok et ki le me ye ce - ği ni kaydeden Hakman, bu artışla birlikte borç ödemelerinin, kârlılığın ve yatırımların zora girebileceğine işaret ediyor.

Habertürk Gazetesi’nden Meltem Ersoy, Hakman ile gelişmeleri ve enerjideki yol haritalarını konuştu:

Son 1 ayda kur yüzde 30 arttı, bu sizi nasıl etkiliyor?

Kur tabii ki şirketlerin kârlılığını doğrudan etkiliyor. Enerji projeleri uzun dö nem li pro je ler - dir, fi - nans - man - la rı da uzun dönemli finansmanlar. Yoğun bir şekilde enerji yatırımlarının yapıldığı 2005-2007 yıllarında TL ile borçlanmak mümkün değildi. Bu projelerde 12 senelik finansmandan bahsediyoruz, ilk 4 senesi ödemesiz, sonra ödemenin başladığı. Dolayısıyla kur artışı sektörde doğrudan doğruya hem nakit akımına, hem kâr zarar hesabına önemli bir yük getiriyor. Yatırımlara devam etmeyi zorlaştırıyor, yavaşlatıyor. Genel sektör için bahsediyorum.

‘BİZİ ETKİLEMEZ’

Sizin yatırımlarınız yavaşlar mı?

Bizimkiler zaten yürüyen projeler. Bizim öyle bir bakışımız yok, zaten o yüzden enerji sektöründe güçlü yatırımcı olmak önemli. Kısa vadeli sıkıntı bizde oluşmaz.

Yatırım bütçesinde revizyon var mı?

Bizim 5 bin megavatlık hedefimizin yatırım bedeli 5.5 milyar Euro olarak belirlenmişti. Bunun bir kısmını gerçekleştirdik. Bizim iş planlarımız çok etkilenmez. Zaten kapasitenin önemli kısmı inşaat halinde, başlamış projeler. Finansmanı yapılmış, yola çıkılmış. Bunlar tamamlanacak. Yarı yolda bırakacak halimiz yok. Daha ilerisine bakınca da, Türkiye’nin ekonomik potansiyeli belli. Belli bir büyüme süreci var. Elektrik talebi artışı da belli, son 10 yıla bakılınca yüzde 7 artış, önümüzdeki 10 yıl için yüzde 6 artış bekleniyor. En kötü ihtimalle yüzde 5 demek yılda 4 bin megavat santral demek. Her sene 8 milyar dolarlık yatırım gerekiyor. Bu gelişme arada sekteye uğrasa da bitmez.


"ERTELEME DOĞRU BİR KARARDI"

Üretim özelleştirmelerinde erteleme oldu, siz girecek miydiniz?

Şartname almıştık ama karar vermemiştik. Portföye ve zamanlamaya ne kadar uygun, hangi beklentileri hangi fiyatlar cazip kılar bunlara baktıktan sonra bir kısmına gireceğiz bir kısmına girmeyeceğiz.

Ertelenmesi doğru bir karar mı? Ederini bulmaz mıydı?

Bunu gerek ÖİB gerek Enerji Bakanlığı vurguluyor: önde gelen kriter fiyat değil. Fiyat ikinci üçüncü planda kalıyor. Daha önce yeterince modernizasyon yatırımı yapılmamasının sıkıntısını gazda gördük.

Fiyat değilse neden?

Bence fiyattan çok ilgi görebilmek, yatırımları yapabilecek yatırımcıları bulabilmek. Şu anda gerek dünyada gerek Türkiye’de bu ortam yok. FED’in piyasaya verdiği parayı azaltmasıyla başlayan süreçte gelişen piyasalara sermaye akımı zorlaştı. Buna Türkiye’nin kendi şartları da eklenince gerekli ilgiyi bulamayıp bunun başarısızlıkla sonuçlanması iyi bir sinyal olmaz. Bu şartlar altında ertelenmesi bence doğru oldu.

AVRUPALI BAŞINI KALDIRSA TÜRKİYE’Yİ GÖRECEK

Hakman, Avrupa’nın kendi elektrik piyasalarındaki sorunlara odaklandığını belirtip “Orayı bir reforme etseler başlarını kaldırınca, bizim ortağımız gibi, Türkiye’yi görecekler” diyor.

AÇ-KAPA PARASI TAŞERONDAN OLABİLİR

Özelleştirmeden sonra sayaçlarda boşu boşuna aç-kapa paraları alındığı eleştirisine ne diyorsunuz? Biraz taşeronlarla çalışılan yerlerde, kesmeyi de açmayı da yaptım gibi gösterirse böyle şeyler olabilir. Sistemlerin kendi kontrolünüzde olması önemli. Başkent’te yüzde 100 bizim kontrolümüzde, böyle bir şey olmaz. Diğerlerinde de olmayacak.

ENERJİDE HEDEF YÜZDE 25 PAY

Hakman, enerjide 6.5 milyar lira ciroya ulaştıklarını vurgulayıp “Sabancı içerisinde net varlık olarak bakarsak yüzde 20 paya çıktık. Hedefimiz yüzde 25’lere oturtmak” diyor.

KAMPANYA YAVAŞ YAVAŞ OLACAKTIR

Hakman, “Elektrikte serbest tüketici limitinin aşağı çekilmesi pat diye kampanya dönemi getirmez, yavaş yavaş olacaktır” diyor.

SURİYELİ MÜLTECİ SORUNU FİYATLARA YANSIYABİLİR

Özelleştirmeden aldığınız Toroslar dağıtım bölgesinde Suriyeli mülteci sorunu ne boyutta? Toroslar’da hiç beklemediğimiz bir durum oldu. 500 binin üzerinde Suriyeli mülteci geldi. Biz değerleme yaparken yeni yeni başlamıştı ama ne derece ilerleyeceği bilinmiyordu. Teknik kayıplar tahminimizden çok arttı.

Nasıl çözülecek?

Kamuyla düzenleyiciyle birlikte çalışmak gerek. Çünkü bu fors majör bir durum. Yatırım yapmak gerek. Bu EPDK’nın izniyle yapılıyor, ama bunu da tarifelere yansıtmak gerek. Yatırım kalemi de tarifeler içinde bir kalem sonuçta.

Zam olacak yani?

Bir bütünün içinde bir kalemdir yatırım. Çok yağışlı yıl olursa, Irak’tan ucuz gaz gelirse vs. etkisi telafi edilebilir. Bunlar olmazsa fiyatlara yansıyacak tabii.

YURT DIŞI FIRSATI KAÇMADI

Yurt dışında geç kalırız endişeniz var mı?

Biz santral müteahhidi değiliz, aynı zamanda bir piyasa oyuncusuyuz. Tam bir piyasa olmalı ki gidelim, şu an civarda böyle bir ülke yok. Bizim önceliğimiz Türkiye’de 5 bin megavatı devreye almak. Yurtdışına açılma konusunda acelemiz yok. Pazarlara bakınca çok önemli bir kaçan fırsat da yok.

TALEBİ İKLİM ETKİLEDİ

2013 ilk yarıda beklentiden fazla büyüyen Türkiye’de elektrik talebi neden az arttı?

Nedenini detaylı inceledik: İklim. 2012’de çok sert bir kış oldu, yaz da sıcaktı, bunların baz etkisi var. Türkiye 2012’ye baktığınızda elektrik talebi büyümenin 2 mislinden çok arttı. 2013’te de tam tersi oldu. Kış da yaz da yumuşak geçti. Bu da talebi düşürüyor.