Kredi notunu kim verir, neden verir? Moody's, Fitch, S&P kimdir?

Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşları, ülkelerin ve şirketlerin profillerini çıkararak bu ülkeye yatırım yapmak isteyen kişilere rehber hazırlayan şirketler. Örneğin bir şirkete ortak olmayı düşünen bir yatırımcı kredi notuna ve şirketle ilgili hazırlanan raporlara göz atıyor, böylece daha önce detaylı olarak incelemediği şirketin borçları ve kasadaki nakit durumuna ilişkin fikir ediniyor.

Özellikle yabancı ülkelerde yatırım yapmak isteyen yatırımcılara ülkeleri daha detaylı tanıtmak için bu kredi notları oldukça önemli. Kredi notları benzetmek gerekirse ikinci el otomobil almak isteyen birinin tarafsız bir kurumsal ekspere aracı götürüp rapor alması gibi düşünülebilir.

Mesela Fitch’te notu AAA olan bir ülke notu C olan bir ülkeye göre daha yatırım yapılabilir olarak tanımlanıyor. Uluslararası yatırımcıların dolayısıyla da hükümetlerin nazarında kredi notları önemsenerek yakından takip ediliyor. Hal böyle olunca Türkiye ekonomisi için de Fitch, S&P ve Moody’s gibi kurumların verdiği kredi notları oldukça öne çıkıyor. İç siyasette politikacılar bu notların çok bir anlamı olmadığını söylese de özellikle yabancı yatırımcılar Türkiye’ye ilişkin kararlarında bu notları yakından takip ediyor. 

Kredi notu veren bu kurumlar sadece Türkiye’de değil dünya siyasetinde de tartışmalı bir şekilde izleniyor.

Kredi derecelendirme kuruluşlarının tarihi 20. yüzyılın başına kadar gidiyor. ABD’de faaliyetlerine başlayan şirketler daha sonra dünyaya açıldı. İşte kredi derecelendirme kuruluşlarının kısa tarihi…

MOODY'S

John Moody 1900 yılında ABD'deki büyük şirketler ve hükümet kurumlarının özeliklerini geleceğe yönelik performans tahminlerini Moody'nin Sanayi ve Çeşitli Güvenlikler isimli kitabında topladı. Kitaptaki bilgiler şirketlerin hisse ve satış rakamlarını içeriyordu. Kitap kısa süre içerisinde büyük başarı gösterdi ve ilk iki ayda tükendi. 1903 yılına gelindiğinde Moody ABD'de ünlü bir otorite haline gelmişti. Bu başarısına rağmen 1907'ye gelindiğinde Fed yapısındaki değişiklik sebebiyle ülkede baş gösteren ekonomik krize direnemeyen John Moody yayıncılık şirketini kapatmak zorunda kaldı.

1909 yılına gelindiğinde John Moody yeni raporu Demiryolları Yatırımlarının Analizi'ni çıkardı. Bu kitapta oldukça büyük bir başarıya imza atarken John Moody Moody's Yayımcılık Şirketi'ni kurdu. 1924 yılına gelindiğinde ABD'deki halka açık dev şirketlerin tamamı Moody's tarafından notlanmaya başladı. Şirket 1962 yılına kadar Moody Ailesi'nde kaldı. Firma 1962'de Dun&Bradstreet'e satıldı.

1970 yılına gelindiği zaman Moody's notladığı kurum ve şirketlerden ücret almaya başladı ve kuruluş ciddi şekilde büyüdü. Şirketin günümüzde 10.400 çalışanı bulunuyor.

ERDOĞAN: KIYMETİ YOK

Moody's Türkiye'nin kredi notunu geçen cuma günü yatırım yapılabilir seviyenin beş basamak altı olan B2'ye indirdi. Cumhurbaşkanı Erdoğan Moody's'in bu hamlesi sonrası, 'Puanlamalarınızın kıymet-i harbiyesi yok' açıklamasında bulundu.

FITCH

Fitch, John Knowles tarafından 1913'te kuruldu. Knowles'un ilk bilinen çalışması “The Fitch Hisse ve Bono Pazarı Rehberi” olarak çıktı. Knowles 1924 yılında AAA'dan D'ye doğru giden bir notlama sistemine geçti. Bu notlama sistemi endüstrinin tamamı tarafından kabul edildi ve uygulanmaya başlandı. Kurum 1990'ların soruna doğru tam zamanlı bir notlama şirketi oldu. Fitch bünyesinde iki bin kişi çalışıyor.

İSTANBUL OFİSİNİ KAPATTI

Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch, 2018 yılının ocak ayında İstanbul'daki ofisini kapattı. Firma ofisinin kapandığı tarihte 75'ten fazla Türk şirketine not veriyordu.

S&P

Standard&Poor's'un tarihi 1860 yılına kadar dayanıyor. Henry Varnum Poor tarafından yayımlanan ‘ABD'deki Demiryolları ve Kanalların Kısa Tarihi' isimli kitapta bu alanlarda iş yapan şirketlerin genel bilgileri yer alıyordu. Herny Varnum oğluyla beraber 1868'de H.V. Ve H.W. Poor Co. isimli şirketi kurdu. Babaoğul demiryolları şirketleriyle ilgili iki tane kitap yazdı.

1906 yılında Luther Lee Blake Standard İstatistik Bürosu'nu kurdu. Standard firması dönemlik kitaplar basmak yerine 12.5 cm x 20 cm'lik kartlar üzerine şirketlerin durumlarını açıklayan yazılar hazırladı. Kart sistemini kullanmalarının nedeni daha sık not değerlendirmesi yapmalarıydı. 1941 yılında Poor Publishing ve Standard Statistic birleşerek S&P adını aldı. Firma 1966 yılında McGraw-Hill tarafından satın alındı. S&P'nin şu an 10 bin civarında çalışanı bulunuyor.

ABD YÖNETİMİ DAVA AÇMIŞTI

ABD yönetimi 2007 yılında mortgage kredilerine verdiği olumlu notlardan dolayı S&P'ye dava açmıştı. S&P, 2008-2010 yılları arasında büyük bir krize neden olan mortgage varlıklarına yüksek notlar verirken riskleri görmezden gelip kazançlara odaklanmakla suçlanıyor.