İsrail ve Filistin'in bölgesel tarihi

Son dönemde İsrail'in Filistin'e yönelik saldırılarıyla yeniden tırmanan ve bölgesel barışı ciddi bir şekilde tehdit eden bu gerginliğin tarihçesi 80'li yılların ortasına dayanıyor.

1987: Hamas, işgal altındaki Batı Şeria ve Gazze Şeridi’nde ilk ayaklanmanın (intifada) başlamasıyla kuruldu. İki yıl sonra, Hamas, İsrail ordusuna yönelik, iki askeri rehin alıp öldürerek, ilk silahlı saldırısını gerçekleştirdi.

1993: Yıllar süren silahlı çatışmaların ardından İsrail ve Filistin arasında barışın sağlanması için Oslo Anlaşması imzalandı. Hamas, bu anlaşmaya karşı çıkmak için İsrail’de saldırılar düzenledi.

2000: İsrail ve Filistin arasında 2000 yılı temmuz ayında ABD’de düzenlenen zirvede nihai barış anlaşmasının imzalanması girişimi başarısızlıkla sonuçlandı. Filistinliler, İsrail’de muhalefet partisi lideri Ariel Şaron’un yanında kalabalık bir askerle Doğu Kudüs’te Mescid-i Aksa’yı ziyaretini “tahrik” olarak değerlendirdi ve ikinci intifada başlatıldı.

Hamas’ın liderleri öldürüldü

2001-2002: Hamas, İsrail’de intihar saldırıları düzenledi, Tel Aviv’deki 2001 yılı Haziran ayında bir gece kulübündeki saldırıda 21 İsrailli öldü, 2002 yılı Mart ayında Netenya’daki saldırıda ise 30 Yahudi hayatını kaybetti. Dört ay sonra İsrail, 1 tonluk uzaktan kumandalı bir bombayla Hamas'ın askeri lideri Şeyh Salah Şehade'yi Gazze'deki evinde öldürdü. Euronews'in haberine göre, İsrail bunun ardından Filistin lideri Yaser Arafat’ın Batı Şeria’daki Ramallah kentindeki yerleşkesini kuşatmaya başladı.

2004: İsrail, mart ve nisan aylarında düzenlediği hava saldırılarında Hamas’ın kurucularından ve ruhani liderlerinden Şeyh Ahmed İsmail Hasan Yasin ve siyasi liderlerinden Abdülaziz Rantissi'yi de füze saldırısıyla öldürdü.

2005- 15 Ağustos’ta İsrail, 1967 yılındaki savaşta Mısır’dan ele geçirdiği Gazze’deki topraklardan geri çekilmeye başladı ve buradaki yerleşkeleri terk ederek, kontrolü Filistin yönetimine bıraktı.

2006: 25 Ocak’ta Filistin’deki seçimleri Hamas kazanarak, parlamentoda çoğunluğu elde etti. ABD ve İsrail, Hamas şiddete son vermeyi reddettiği ve İsrail’i tanımadığı gerekçesiyle Filistinlilere yönelik yardımı kesti.

İsrail askeri rehin alındı

2006: 25 Haziran’da Hamas tarafından düzenlenen operasyonla Gilad Şalit isimli İsrail askeri rehin alındı ve beş yıldan fazla tutsaklığın ardından, 18 Ekim 2011 tarihinde, bir mahkûm takası anlaşmasıyla serbest bırakıldı.

2007: 14 Haziran’da Hamas, Filistin Devlet Başkanı Mahmut Abbas’a bağlı Fatah ile Gazze’de giriştiği kısa süreli iç savaşta üstünlük sağladı.

2008: 27 Aralık’ta İsrail ordusu, Filistinlilerin roket saldırılarına karşı Gazze’ye yönelik 22 gün süren askeri saldırılar başlattı. Bu saldırılarda ateşkes öncesi bin 400 Filistinli ve 13 İsrailli hayatını kaybetti.

2012: 14 Kasım’da İsrail, Hamas'ın askeri kanadının komutanı Ahmet Cabari'yi öldürdü. Bunun ardından Filistinlilerin roket ve İsrail ordusunun hava saldırıları geldi.

2014: Temmuz ve Ağustos aylarında Hamas’ın üç İsrailli genci kaçırıp öldürmesi sonucu başlatılan operasyonlarda 2 bin 100 Filistinli, 73 İsrailli hayatını kaybetti.

• 2018: Mart ayında Filistinliler, Gazze sınırında İsrail’e yönelik protestolar başlattı ve İsrail’in göstericileri püskürtmek için açtığı ateş sonucu 170 Filistinli hayatını kaybetti.

Son gerginlik nasıl başladı?

2021: 7 Mayısta aylar süren gerginliğin ardından Ramazan’ın başlamasıyla birlikte Mescid-i Aksa yakınlarında, Doğu Kudüs’te mahkemenin 8 Filistinli ailenin evlerinden atılıp yerlerine Yahudi aileleri yerleştirme kararını protesto için toplananlarla, İsrail polisi arasında arbede çıktı.

2021: 10 Mayıs’ta Gazze Şeridi'ndeki Filistinli direniş grupları, İsrail polisinin işgal altındaki Doğu Kudüs'te yer alan Mescid-i Aksa ve Şeyh Cerrah Mahallesi'nden çekilmesi için 10 Mayıs Pazartesi günü yerel saatle 18.00'e kadar süre tanıdı. İsrail polisinin Mescid-i Aksa ve Şeyh Cerrah'tan çekilmemesi üzerine Filistinli direniş grupları İsrail'e çok sayıda roket fırlattı.

Bunun üzerine İsrail ordusu, Gazze Şeridi'ne yönelik "Surların Muhafızı" adıyla askeri operasyon başlatıldığını bildirdi.

2021: 12 Mayıs’ta ABD, bölgeye gözlemci göndereceğini açıkladı.

2021: 13 Mayıs’ta İsrail’in hava operasyonları sürerken, Filistinli direniş grupları İsrail'e çok sayıda roket fırlattı.

• 2021: 14-15 Mayıs tarihlerinde İsrail, 10 Mayıs'tan bu yana Gazze'ye yoğun hava saldırıları düzenliyor. İsrail'in Gazze Şeridi'ne düzenlediği saldırılarda 10 Mayıs'tan bu yana 39'u çocuk, 22'si kadın 139 Filistinli hayatını kaybetti, 950 Filistinli yaralandı.

• ABD'de demokratlar arasında 'Filistin çatlağı'

   

  Biden ve Filistin Devlet Başkanı Abbas'tan ilk görüşme

   

  Filistin'e destek protestoları büyüyor