İngiltere'nin bir sonraki adımı ne olacak

İngiltere'nin Avrupa Birliği'nden (AB) çıkış tarihi 29 Mart yaklaştıkça, ülkenin Brexit çıkmazına çözüm arayışında da zaman daralıyor.

Yasalar uyarınca İngiltere'nin 16 gün içinde AB'den çıkması gerekiyor.

BBC Türkçe Brexit sürecinde yaşananları ve İngiltere'nin AB'den çıkış sürecinde bundan sonra ne gibi adımlar atılabileceğini derledi...

Salı akşamı ne oldu?

Salı akşamı İngiliz parlamentosuna yapılan ikinci Brexit oylaması, ilk oylamanın yapıldığı 15 Ocak'a kıyasla daha az bir farkla reddedildi. İlk oylamayı reddedenler 230 oy farkla çoğunluktaydı. Salı günkü oylamada ise bu fark 149'a düştü.

Bu sayılar, olası bir üçüncü oylama durumunda ikna edilmesi gereken milletvekillerinin sayısının oldukça fazla olduğuna işaret ediyor.

May'in anlaşmasının 242'ye karşı 391 oyla reddedilmesi AB liderlerini de kaygılandırdı. AB, anlaşmanın parlamentodan yeniden geçmemesi üzerine 'anlaşma olmadan çıkma planlarının her zamankinden daha fazla önem kazandığı' uyarısını yaptı.

İngiltere Başbakanı, Pazartesi Strazburg'da AB'den İrlanda sınırı konusunda yasal bağlayıcılığı olan güvenceler aldıktan sonra oylama öncesi milletvekillerine seslenip anlaşmaya destek çıkmaları çağrısında bulundu.

Theresa May yaklaşık 40 Muhafazakar Parti milletvekilini ikna etmeyi başarsa da, bu da anlaşmasının parlamentoda onaylanması için yeterli olmadı.

Parlamentodaki yenilgiden sonra zor çıkan sesiyle May, "İngiltere'nin Avrupa Birliği'nden düzenli bir şekilde, anlaşmayla çıkmasının hala en iyi nihai sonuç olduğuna inanmaya devam ediyorum. Üzerinde müzakare ettiğimiz anlaşma en iyisi ve elbette elde mevcut bulunan tek anlaşma" dedi.

Anlaşma olmadan çıkma seçeneğinin oylanması

Milletvekilleri bugün İngiltere'nin AB'den bir anlaşma olmadan çıkıp çıkmamasını oylayacak.

Parlamentoda ret çıkarsa bu, 'milletvekillerinin bir anlaşma ve gelecekteki ilişkilere dair bir çerçeve belirlenmeden 29 Mart'ta AB'den çıkılmasını reddettiği' anlamına gelecek.

Anlaşmasız çıkma onaylanırsa, milletvekilleri 14 Mart Perşembe günü Brexit'in ertelenmesi seçeneğini oylayabilecek.

Milletvekilleri Brexit'i erteleme kararı alırsa ne olur? O zaman Theresa May AB'ye başvurup, Avrupa Birliği'nden yasal çıkış sürecine dair 50. maddenin ertelenmesi talebinde bulunabilir.

Diğer AB üyesi devletlerin de hem fikir olması durumunda Brexit ertelenebilir. Theresa May, böyle bir durumda Brexit'in 3 aydan fazla ertelenmemesi gerektiğini söylüyor.

Peki ertelenirse ne olur? Bu sorunun çok çeşitli yanıtları var.

1. İleriki bir tarihte anlaşmasız çıkılabilir

Brexit'in ertelenmesi, AB'den anlaşmasız olarak çıkma ihtimalinin tamamen gözardı edildiği anlamına gelmez.

Eğer İngiltere ile AB, uzatma sürecinde yine bir anlaşmaya varamazsa 'anlaşmasız çıkma' ihtimali yine varsayılan tek seçenecek olarak görülüyor.

Milletvekillerinin çoğunluğu anlaşmasız çıkma seçeneğine karşı olduklarını dile getirse de, herhangi bir anlaşma sağlanamaması durumunda bu seçeneği ortadan kaldırmak için başka bir adım atmaları gerekecektir.

2. Başbakan'ın anlaşmasının yeniden oylanması

Uzatma sürecinde, Theresa May için muhtemelen en basit eylem planı anlaşmasını yeniden parlamentoya sunup onaylanmasını sağlamak olur.

Her ne kadar iki defa reddedilmiş olsa da, anlaşmanın yeniden parlamentoya getirilmesine karşı herhangi bir kural yok.

Daha sonraki bir tarihte anlaşmanın onaylanması durumunda süreç aşağı yukarı şimdikiyle aynı olacaktır. Yasama yeniden yürürlüğe girmesi için sunulacak ve yeni bir Brexit tarihi belirlenecektir.

3. Yeniden müzakereler

Hükümet yepyeni bir Brexit anlaşmasını müzakereye açabilir.

Bu, ufak değişikliklerle yeniden oylamaya sunulmasının ötesinde bir durum olabilir.

Brexit anlaşmasının tamamen yeniden müzareke edilmesi de zaman alacaktır.

Hükümet, AB ile önerilen mevcut anlaşmadan daha yakın ilişkiler kurulmasını öngören 'Norveç modeli' gibi diğer anlaşma modellerinden birini öne sürebilir.

Ama AB, yeniden müzakere sürecine girmeyi reddebilir. O zaman hükümetin diğer seçeneklerden birine yönelmesi gerekir.

4. Yeni bir referandum

Bir diğer seçenek yeniden referanduma gidilmesi olabilir. İşçi Partisi, 'ülkeye zarar verecek bir Brexit'tense yeni bir referandum seçeneğini destekleyeceklerini' duyurdu.

Ama referandum kendiliğinden gerçekleşemez. Bunun olabilmesi için, kimlerin oy kullanabileceği gibi kuralların belirleneceği yeni bir yasama gerekir.

Bu hemen olmaz, çünkü Seçim Komisyonu'nun bu seçeneği değerlendirip referandumda sorulacak soruları belirlemesi için zamana ihtiyacı olacaktır.

5. Brexit'in iptal edilmesi

Avrupa Adalet Divanı, İngiltere'nin Brexit'in iptali için 50. Madde'yi (diğer 27 AB ülkesinin onayı olmadan) tek taraflı hükümsüz kılmanın yasal olduğunu söyledi.

Eğer İngiltere böyle bir adım atarsa Brexit tamamen iptal edilmiş olur.

Hükümet Brexit konusunda ısrarcı olduğu göz önünde bulundurulduğunda, AB'den çıkışın iptalinin gerçekleşmesi için ya bir referandum olmalı, ya da hükümet değişmeli.

Brexit'in ertelenmesi, 2016 referandumunda alınan kararın bozulup bozulmayacağı gibi birçok soruyu da beraberinde getirebilir.

Sürecin ne olacağı tam olarak net değil. Ama Brexit'in iptali için parlamentonun 50. Madde'nin hükümsüz kılınması çağrısı yapması yeterli olabilir.

Diğer ihtimaller
Theresa May, bu çıkmazın çözümünü erken seçimde arayabilir. Kazanırsa anlaşması için siyasi yetki de sağlamış olur.

Ama Theresa May'in tek başına seçim çağrısı yapma gücü yok. Ama 2017'de olduğu gibi, milletvekillerinden erken seçimi oylamalarını isteyebilir.

Erken seçime gidilebilmesi için de Avam Kamarası üyelerinin üçte ikisinin Parlamento'nun feshi yönündeki önergeye destek vermesi gerekiyor.

Seçim için en erken tarih de, karardan sonraki 25 iş günü olarak belirlenir. Ama kesin tarihe Başbakan karar verir.

Muhalefetteki İşçi Partisi de hükümete her an güvensizlik oyu verilmesi önergesini sunabilir.
İngiltere'de bir sonraki genel seçim tarihi 2022. Ama hükümete güvensizlik oyu, milletvekillerinin hükümetin devam edip etmemesini oylamaları için fırsat tanır.

Milletvekillerinin çoğu güvensizlik oyuna destek çıkarsa, 14 günlük geri sayım başlar ve bu süre içinde mevcut hükümet veya alternatif hükümet güvenoyu kazanamazsa erken seçim çağrısı yapılabilir.

İlk 25 gün içinde seçime gidilemez.

Theresa May, Ocak ayındaki güvenoylamasını 306'a karşı 325 oyla kazandı. May'e, Muhafazakar Parti ve Kuzey İrlanda'nın Demokratik Birlik Partisi milletvekilleri destek çıkmıştı. Demokratik Birlik Partisi milletvekilleri güvenoylamasından 24 saat önce ise May'in Brexit planını reddetmişti. Ancak buna rağmen Başbakan'ın görevinde kalması kararı aldılar.

Theresa May kendisi partisi içindeki liderlik yarışından da zaferle çıktı. Bu da, May'in 12 ay daha parti liderliğinde olacağı anlamına geliyor.

Ama Theresa May, anlaşmasının kabul edilmemesi durumunda ve anlaşmanın seyrini değiştirmeyi reddetmesi durumunda da görevinden istifa edebilir.

Bu da Muhafazakar Parti içinde liderlik yarışını tetikler. Bu da, yeni bir Başbakan'ın atanmasıyla sonuçlanabilir.

İngiliz milletvekilleri Theresa May'i istifaya zorlamak için 'gensoru önergesi' verebilir. Bu, 'güvensizlik oyu' sayılmaz ama hükümet üzerinde baskı oluşturabilir.

Bu da, başbakanın veya hatta hükümetin değişimine neden olabilir.

Ama Theresa May'in yerine kim gelirse gelsin, yine aynı Brexit senaryolarıyla karşı karşıya kalacaktır.

İngiliz basını: May'in koltuğu tehlikede