IMF yardımında aslan payı zengin ülkelerde

FINANSGUNDEM.COM - DIŞ HABERLER SERVİSİ

Uluslararası Para Fonu (IMF) üye ülkelerine tarihin en büyük desteğini sağlamaya hazırlanıyor. IMF 650 milyar dolarlık destekle küresel likiditeyi artırmayı, gelişen ve düşük gelirli ülkelerin korona virüs krizinde biriken borçlarına yardım sağlamayı amaçlıyor. Ancak 650 milyar dolarlık desteğin özel çekme hakkı (SDR) yöntemiyle sağlanacak olması eleştiri oklarını IMF’ye yöneltti. IMF kuralları kapsamında SDR’ler her ülkenin fondaki payıyla orantılı bir şekilde dağıtılıyor. Bu ise kabaca ülkelerin ekonomik çıktısına denk geliyor.

Bu durum ise Bloomberg’in haberine göre, yeni SDR’lerin %58’inin gelişmiş ekonomilere, %42’sinin gelişen ülkelere ve yalnızca %3,2’sinin düşük gelirli ülkelere gideceği anlamına geliyor. ABD Başkanı Joe Biden selefi Donald Trump’ın aksi yönde bir tutum izliyor. Trump döneminin ABD Hazine Bakanı Steven Mnuchin, IMF’nin planının yardımı yoksul ülkelere yönlendirmek için yeterli olmadığını söyledi. ABD IMF’nin en büyük üyesi ve bu tür konularda veto hakkına sahip.

IMF Başkanı Kristalina Georgieva, tasarının haziran ayında kurulun onayına sunulmasının planlandığını söyledi. ABD Hazine Bakanlığı yetkilileri ise merkez bankalarının desteği ağustos ayında almaya başlayabileceğini öngörüyor. SDR’ler beş farklı para birimine dönüştürülebilen uluslararası rezerv varlıklarıdır. Bu beş para birimi ise dolar, euro, yen, sterlin ve yuan. SDR’ler IMF tarafından dağıtıldığında bu desteği alan ülkeler bunu döviz rezervlerinin bir kısmı olarak tutabilir ya da diğer IMF üyelerinin para birimleriyle değiştirebilir. SDR’lerin yoksul ülkeler için daha çekici olmasının nedeni ise fonun diğer kredi programlarının aksine, koşulsuz olarak sağlanması.

IMF’nin kuralları kapsamında, SDR’ler uzun vadeli rezerv varlıklarına yönelik küresel ihtiyacı karşılamalı ve enflasyonu tetiklememeli. En son ve tarihin en büyük SDR’si (250 milyar dolar) 2009 finansal krizinin ardından sağlanmıştı. Şimdi ise bazı ülkeler bu parayı aşı satın almak ve medikal ekipman temini için kullanabilir. Arjantin’in SDR’leri, IMF’ye olan 45 milyar dolarlık borcunun eylül ayındaki ödemesi için kullanacağı söyleniyor. Birçok ülke ise rezervleri kullanmayacak.

Yeni SDR’lerin yaklaşık 21 milyar doları düşük gelirli ülkelere giderken, finansgundem.com'un derlemesine göre, 212 milyar dolar diğer gelişen ülkelere verilecek. Ancak ABD Hazine Bakanlığı’nın hesaplamalarına göre, bu gelişen ülkeler arasında Çin yer almayacak. SDR’ler ihtiyaç sahibi ülkelere kaynak aktarmanın en hızlı yolu. Ancak yine de aslan payı daha zengin ülkelere gidiyor. Bunun tersine, IMF kredilerinin müzakereleri daha uzun sürüyor ve bazı ihtiyaç sahibi ülkeler, olumsuz yatırımcı algısı yaratmamak için bu kredilerden kaçınıyor. Aynı zamanda düşük gelirli ülkeler mali ihtiyaçları karşılamak için yüksek ihtimalle SDR’lerini diğer para birimlerine çeviriyorlar.

Yoksul ülkelere daha fazla destek sağlamak mümkün mü?

IMF’den yapılan açıklamada, daha varlıklı ülkelerin ellerine geçen SDR’leri, yoksul ülkelere kredi olarak verme ya da bağışlama seçenekleri üzerinde çalışıldığı söylendi. G7 ülkelerinin ekonomi bakanları, ülkelerin kendi istekleriyle SDR’lerini yoksul ülkeleri desteklemek için nasıl değerlendirebileceğini araştırdıklarını söyledi. ABD Hazine Bakanı Janet Yellen, G20 ülkelerine kullanmayacakları SDR’leri düşük gelirli ülkelere aktarma çağrısında bulundu. Birleşmiş Milletler görüşmelerinde gündeme gelen bir öneri ise, zengin ülkelerin ihtiyaçları olmayan SDR’lerini yeni bir destek fonuna ya da IMF’nin var olan fonlarından birine bağışlaması yönünde oldu.

UBS Ekonomisti Arend Kapteyn, SDR’lerin küresel döviz rezervlerini %4,5 oranında artıracağını tahmin ediyor. Venezuela, Pakistan, Ekvador, Kazakistan, Türkiye ve Arjantin gelişen ülkeler arasında en yüksek oranda fayda görecek olan ülkeler olacak. Tüm bu ülkelerin rezervlerinde %10 ya da daha fazla artış görülecek. Turizme dayalı ekonomilere sahip daha küçük ülkeler de fayda görecek. Ancak SDR’lerin 2009 yılındaki dağıtımı gibi bu seferki uygulamaya yönelik eleştiriler de oldukça fazla.

Eleştiriler arasında koşulsuz finansman sağlamanın etik dışı olduğu, enflasyonu tetikleyeceği ve dünyanın ihtiyacı olmayan ekstra uluslararası rezerv sağlayacağı da bulunuyor. ABD Kongresi’ndeki bazı cumhuriyetçiler ise yeni SDR’lerin gelişen ülkelerin Çin’e olan borçlarını ödemelerine imkan tanıyacak olması nedeniyle olumsuz görüş bildiriyor. Bu borçlar SDR’ler olmadan yüksek ihtimalle yeniden yapılandırılacak ya da tamamen silinecekti.

Dolar, ABD verisiyle güçlendi

Aşı pasaportu: Fırsat mı, eşitsizlik mi?

Ticari kredilerde gevşeme