Fed'de 1937 endişesi

1937 örneği, daha önce görülmemiş bir teşvikin programından çıkmak için bir yol haritası belirlemeye çalışan ABD Merkez Bankası Fed'in üst düzey yetkililerini tedirgin ediyor.

1937 ABD'deki Büyük Buhran'ın ardından toparlanan ülkede, Fed'in para politikasında erken sıkılaşmaya gittiği ve ekonominin yeniden resesyona girmesinin ardından geri adım atmak zorunda kıldığı yıldı.

Aynı hataya düşme ihtimali, doğrudan Fed ile ABD Hazine tahvili işlemi yapan 22 satıcı ile yapılan ankette ortaya koyuldu. Anketteki tahmin medyanına göre, 2015'te gösterge faiz oranını yükseltmeyi planlayan Fed'in 2 yıl içinde geri adım atarak faizi yüzde 0'a indireceğini tahmin edenlerin oranı yüzde 20 oldu. Anket New York Fed tarafından Eylül'deki Açık Piyasa Komitesi öncesinde yapıldı.

New York'taki TD Securities USA'in ABD faiz oranları ve ekonomik araştırma bölüm başkanı Eric Green "Geri adım atma ihtimallerini düşündüğümde oldukça yüksek olduklarını görüyorum çünkü bu olağan koşullarda gerçekleşen bir döngü ve toparlanma değil" şeklinde konuştu.

Eski bir New York Fed ekonomisti olan Green, NY Fed anketinin yüzde 0'lık faizlere dönüş ihtimalini soru olarak gündeme getirmesinin dahi yetkililerin sıkılaşma noktasında şüphelerinin olduğunu gösterdiğini söyledi.

Green "Fed'in doğrudan bu olasılığı sorması, yetkilierin Faiz oranlarını artırma konusunda gerekli özgüvene sahip olduklarını ancak, emin olamama durumlarının gereğinden fazla olduğunu gösteriyor. Şu an doğru yolda oldukları noktasında kimden olursa olsun onay alma gereği duyuyorlar" dedi.

Anket sonuçları Fed'in eline 8 Eylül'de ulaştı ve 9 Ekim'de yayınlandılar.

New York Fed Başkanı William C. Dudley ve Chicago Fed Başkanı Charles Evans geçen haftalarda, 2008'de gösterge federal fonlama oranını yüzde 0'a indirmesinin ardından ilk kez faiz artırmaya hazırlanan Fed için, 1937'deki hatayı 'tedbirli' olmak açısından örnek gösterdiler.

Evans 24 Eylül'de Washington'da yaptığı bir konuşmada "Bence bugün karşı karşıya olduğumuz en büyük risk erkenden kısıtlayıcı para koşulları yaratmaktır. Büyük Buhran'dan sonra bilhassa 1937'deki durum da para politikası açısından çok önemli bir örnektir" dedi.

Evans sözlerine "Büyüme ve enflasyona dönüşün ardından Fed zorunlu karşılıkları artırma ve bütçe açığı harcamalarında kesinti yoluna gitmiş, ekonomi yeniden resesyona ve deflasyona girmişti" diye devam etti.

Dudley ise 22 Eylül'de Bloomberg'ün düzenlediği bir etkinlikte "Erken sıkılaşma 1930'larda vahim bir hata oldu" dedi.

Politika yapıcılar Eylül toplantısında vadeli piyasalarının neden Fed yetkililerinin tahminlerinin çok daha aşağısında bir faiz artışı yolu öngördüğünü tartıştılar. Toplantıda öne sürülen bir sebep, traderların federal fonlama oranının ilk faiz artışından sonra 2 yıl içerisinde yeniden sıfıra ineceği ihtimalini makul olarak değerlendirmeleriydi.

Eurodolar vadelileri federal fonlama oranının 2017 sonunda yüzde 2.32 olacağını belirtirken, Fed yetkililerinin tahmin medyanı yüzde 3.75. Fed'in gösterge faiz oranının 2017 sonunda yüzde 1'in altına inme ihtimali, eurodolar vadeli kontratlarındaki opsiyonlardan yola çıkılarak yapılan hesapta 6 ay öncesine göre yüzde 11.4 artarak yüzde 17.3 oldu.

New York'ta bulunan Nomura Holdings faiz oranı stratejisi bölüm başkanı George Goncalves bu duruma ilişkin "Vadeli piyasalarındaki işlemler, tam bir faiz artışı döngüsünü öngörmüyor. Tam tersine faiz indirimine işaret ediyor" yorumlarında bulundu.

Piyasaların böyle bir tahmin bulunmasının bir sebebi de küresel büyüme görünümündeki zayıflık. Mizuho Securities'in baş ekonomisti Steven Ricchiuto bu noktada 1937'deki durumla paralellik görüyor.

Ricchiuto "O dönemde ticari ürünlerde arz fazlası vardı. Bugün de aynısı söz konusu. İhracat ile büyüme modeliyle gelişen piyasalarda muazzam bir oranda büyüme sağlanılan bir dünya yarattık. Ancak sorun bu ihracatı nereye yapacağınızdan çıkıyor" dedi.

Küresel büyümedeki zayıflık ve yükselen dolar Amerikan ihracatına talebi azaltarak enflasyonu kötü etkileyebilir. Fed'in tercih ettiği fiyat göstergesi olan kişisel harcama endeksi Eylül'de geçen yıla göre yüzde 1.4 yükselerek 29 ay üst üste Fed'in yüzde 2'lik hedefinin altında kalmış oldu.

Akaryakıt ve gıdayı dışarıda bırakan çekirdek fiyat endeksi Eylül'de bir önceki aya göre yüzde 0.1 artarken, geçen yıla oranla yüzde 1.5 yükseldi. Yıllık artış oranları Mayıs'tan bu yana aynı seviyelerde kalıyor.

Brown Üniversitesi'nden ekonomi profesörü Gauti Eggertsson'a göre gerileyen enflasyon erken faiz artışını önlemek için uygun ortamı yaratıyor.

Eski Fed ekonomisti Eggertsson "Bu 1937'de söz konusu değildi. O dönemde insanlar yüksek enflasyondan şikayet ediyordu. Enflasyon çok düşük seyrediyor ve bir süre böyle devam etmesi öngörülüyor. Bu yüzden sıkılaşmak için daha az neden var" dedi.