Dikkat! Şirketiniz elden gidebilir

Prof. Dr. Erol Ulusoy, Milliyet'teki köşesinde bir şirketin nasıl elden gideceğini yazdı. İşte Ulusoy'un yazısı...

İhsan Amca kendini özletti. Ne zaman, “İhsan Amca epeydir gözükmüyor, acaba iyi mi?” diye düşünsem, İhsan Amca çıkagelir. Eh, ne de olsa, kalp kalbe karşı...

İhsan Amca’nın bacanağı, iki ortağıyla, ticaretle uğraşıyordu. Biri nakliye işi yapan, diğeri metal sanayiinde faaliyet gösteren iki şirketi vardı.

Vefat etmiş... Geride mirasçı olarak, eşini, iki kızını ve bir oğlunu bırakmış.

Zamanında mirasçıların hiçbiri, İhsan Amca’nın bacanağının şirketiyle ilgilenmemiş. İki kızı evli. Birisi avukatlık yapıyor, diğeri eşinin şirketinde çalışıyormuş. Oğlu da Mersin’de göz doktoruymuş.

İhsan Amca’nın bacanağının eşi, yani baldızı ise ara sıra şirkete gidermiş ama hiç şirket işlerine karışmamış.

Yazı gelince panik başladı

Bacanak vefat edince, doğal olarak ve hukuken şirketlerdeki hisseler, mirasçılara kaldı. Her iki şirketin de yüzde 80 hissesi vefat eden bacanağa aitti. Mirasçılık belgesine göre, vefat eden bacanağın eşi, dörtte birini alıp, şirketlerin yüzde 20’sine, üç çocuk da dörtte üçünü alıp, her biri yine yüzde 20 hisseye sahip oldu.

Buraya kadar normal. Ama İhsan Amca’nın  baldızı ve yeğenleri, şirketlerden birer yazı almış. Yazı noter üzerinden gönderilmiş. Yazıda kötü bir sürpriz var; mirasçı olarak aldıkları şirket hisselerini satmaları isteniyor.

Paniğe kapılmışlar. Babamızdan kalan şirket hisseleri nasıl elimizden zorla satın alınır?

İhsan Amca’ya, rahmetli bacanağının şirketlerinin türünü sordum. Nakliyat işi anonim şirketmiş.

Onay verilmezse...

Anonim şirkette şirketteki hisse senetleri hamiline yazılı ise, sorun yok. Mirasçıların, anonim şirketlerdeki hamiline payları almalarına yasal engel yok.

Ana sözleşmeye de hukuki engel konulamaz. Ama eğer hisseler nama yazılı ise, o zaman durum değişiyor.

Önce şirket esas sözleşmesinde, ki bazen “ana sözleşme” dendiği de olur, nama yazılı payların şirketin onayıyla devredilebileceğine ilişkin bir kural konulup konulmadığına bakacağız.

İhsan Amca’nın dediğine göre, şirket esas sözleşmesinde nama yazılı hisselerin devrine şirketin onay vermesi gerektiği yazılıymış.

Sevgili İhsan Amca, işte bu durumda, Türk Ticaret Kanunu’nun 493’üncü maddesinin 4’üncü fıkrası gereği, şirket, vefat eden hissedarın paylarının mirasçılara geçmemesini onaylamayabilir.

Bunun da koşulu, vefat eden hissedarın paylarını şirketin satın almasıdır. Peki bir şirket kendi hisselerini satın alabilir mi? Evet, istisnai durumlarda, bilhassa başkalarının eline geçmesini önlemek için alabilir.

Durumu bir özetleyecek olursam İhsan Amca, bir anonim şirket hissedarı vefat ederse, hisseler de nama yazılı ise ve devirleri de esas sözleşmeyle şirketin onayına bağlanmışsa, şirket isterse mirasçıları şirkete sokmamak için, onların hisselerini gerçek değerinden satın alabilir.

Burada bir tuhaflık yok mu diye sorarsan, var diyebilirim.

O da şu: Senin vefat eden bacanağın, şirketin yüzde 80’ine sahipti. Ama, geri kalan yüzde 20’ye sahip olan ve yönetim kurulunu oluşturan iki hissedar, yüzde 80’i şirketten atmış gibi bir sonuç çıkıyor. Hatta daha da öteye gideyim, yönetim kurulu üyeleri şirket hissedarı bile olmayabilir.

Bu durumda da, şirketin hissedarı olmayan yönetim kurulu üyeleri, şirketin hissedarlarını şirketten çıkarma yetkisine sahipmiş gibi oluyorlar.

Gördün mü İhsan Amca, rahmetli bacanağının kurup büyüttüğü şirketin yönetim kurulu, bacanağının mirasçılarını, hisselerin değerini şirket kasasından ödeyip, şirketten atabilirler. Onların aldıkları mektup işte maalesef bu!

Üçüncü kişi bile alabilir

İhsan Amca’nın rahmetli bacanağının metal sanayi ile uğraşan şirketi ise anonim şirket değil, limitet şirketmiş.

Limitet şirkette durum daha da ilginç. Çünkü limitet şirkette vefat eden ortağın paylarını, şirket isterse kendisi, isterse ortakları, isterse ortağı bile olmayan üçüncü kişiler bile satın alabilir.

Biraz daha açayım İhsan Amca...Limitet şirkette normalde de zaten ortaklık paylarının devri genel kurulun onayına bağlı. Ortaklardan birisi vefat ederse, şirket, mirasçılara düşen payları kendisi satın alıp, mirasçıları şirkete sokmayabilir.

Limitet şirket, vefat eden ortağın mirasçılarına düşen payı, ortakların satın alacağını da bildirebilir. Ama bundan da vazgeçip, şirketle hiç ilgisi olmayan birisine satmalarını da isteyebilir.

Gördüğün gibi sevgili İhsan Amca, limitet şirkette de vefat eden ortağın mirasçılarını şirket dışında tutma olanağı verilmiş.

Neyse ki, benim tavsiyem, şirketten böyle bir yazı gelmeden hemen olağanüstü genel kurul toplantısı yapıp, şirkete mirasçılarla devam kararı almak, ya da böyle bir yazı göndereceğinden şüphe ettiğiniz müdürleri görevden almak.

HEM BOŞANMA HEM ORTAKLIK

Bizde evli eşler arasındaki yasal mal rejimi, edinilmiş mallara katılma rejimidir. Evlilik süresince elde edilen mallardan “edinilmiş mal” niteliği taşıyanlar, boşanma halinde eşit olarak yarı yarıya eşler arasında paylaşılır.

Boşanan bir kişinin bir şirketteki hisseleri “edinilmiş mal” niteliğinde ise, yarısı eşine geçer. Şimdi durup dururken, boşandığınız eşinizle şirketinizde ortak olmak durumunda kalırsınız. Hem boşanıp yollarınızı ayırmak istiyorsunuz, hem de yasa gereği, şirketinizde boşandığınız eşinizle ortak olmak zorunda kalıyorsunuz.

İşte, boşandığınız eşinizle şirketinizde ortak olmak istemiyorsanız, şirket anonim şirket ise, eşinize düşen edinilmiş mal niteliğindeki hisseleri, gerçek değeri üzerinden şirket adına satın alabilirsiniz.

Şirketiniz anonim değil de limitet şirket ise, eşinize düşen payları ister şirketiniz, ister kendiniz, isterseniz üçüncü bir kişinin satın almasını sağlayabilirsiniz.

Boşandığınız eşiniz “Limitet şirket hisselerini satmak istemiyorum” diyemez.

Üç aylık süre önemli

İster boşanma yoluyla eski eşe geçen hisseler olsun, isterse miras yoluyla mirasçılara geçen hisseler olsun, üç aylık süre vardır.

Boşanmanın kesinleşmesinden, mirasçılık belgesinin şirkete bildirilmesinden itibaren 3 ay içinde hisseleri gerçek değerinden satın alma önerisi yapılmazsa, hakkınızı kaybedersiniz.

Yani, 3 aylık içinde hisselerin mirasçılara veya boşanılan eşe geçişini açıkça reddetmemişse, devre onay vermiş kabul edilir. Şirket hisselerin devrini bu durumda nasıl reddedecek? Telefon mu edecek? WhatsApp’tan mesaj mı gönderecek?

Hiçbiri değil. Hisselerin devrini onaylamadığını ve kime satılması gerektiğine ilişkin önerisini yazılı yapmalı. Tabii ispat sorunuyla karşılaşmamak için, ya güvenilir elektronik imzayla ya da noter aracılığıyla bildirmek en sağlam yol.

Gülmemek serbest

Bir gökdelenin üzerinde kırmızı bir ışık yanıp sönüyormuş neden?

Çünkü binanın şarjı bitiyormuş...

Yaşınız kaç?

Bilmem her yıl değişiyor...

Temel arabasıyla dağ başında giderken benzini bitmiş. Benzinciye kadar idare etsin diye depoya işemeye başlamış. Yoldan geçen birisi “Abi bu senin yaptığın normal mi?” demiş.

Hayır demiş Temel, “Kurşunsuz!

Bağırsak kurtları bağırsak‘ta’ yaşarlar; bağırmasak ‘ta’..

Adam bilgisayar başında uyuyakalmış. Ertesi gün nezle olmuş. Neden?

Windows açık kalmış.