Dijital para kimlikleri değiştirecek

FINANSGUNDEM.COM – DIŞ HABERLER SERVİSİ

Goldman Sachs'ın Jan Hatzius Başkanlığındaki Ekonomi Araştırmaları Birimi, bu hafta merkez bankası dijital para birimleri (CBDC) hakkında bir durum raporu yayınladı. Araştırma dünya çapında CBDC yapılarında giderek daha önemli hale gelen iki faktöre dikkat çekiyor.

Financial Times’ın haberine göre banka araştırması CBDC’lere ilişkin sorunların ilki olarak paranın anonimliğini gösteriyor. İkinci sorunsa konvansiyonel bankacılık sisteminden gelen fonlardaki faiz arbitrajını önlemek için dengelerin nasıl ele alınabileceği ve sınırlanabileceği konusunda.

Goldman Sachs raporunda şu ifadelere yer veriliyor:

“Merkez bankaları CBDC'lerin oluşturabileceği iki önemli riskten kaçınmak için temkinli davrandılar. Bankaları mevduat tabanlarından mahrum bırakarak caydırmamak için, merkez bankaları bakiyelere sınırlamalar getirdi, CBDC'ye faiz ödemesi yapmadı veya bir seviyenin üzerindeki varlıklara ceza faizi uygulatmayı değerlendirdi. Yasadışı faaliyetleri kolaylaştırmaktan kaçınmak için, merkez bankaları çoğunlukla tamamı anonim olan hesaplara veya anonim işlemlere karşı yönde karar verdi ve ticari banka aracılarını müşterileri ve işlemleri izlemekle görevlendirdi.“

Tüm bunlar olumlu bir tablo göstermesine karşın Goldman Sachs’in CBDC araştırma ve deneylerinin gösterdiği şey, bu tür para birimlerinin kapsamlı bir ulusal dijital kimlik yönetim sistemi dışında düzenlenmesinin imkansız olacağı yönünde. Bir diğer deyişle CBDC’ler büyük olasılıkla kişisel verileri, kredi geçmişini ve diğer ilgili finansal verileri kişisel hesaplara bağlayacak.

Söz konusu tablonun ortaya çıkardığı en büyük sorun dijital çağda CBDC’ler olmadan nakit paranın işlevinin olmaması. Zira asıl sorun Batılı merkez bankalarının uygun maliyetli dijital ikameler yaratamaması durumunda özel sektördeki kripto paralar sektördeki liderliği ele geçirecek olması. Teoriye göre bu oldukça başarısız bir sonuç doğurabilir. Özel kuruluşlar sistemden büyük miktarda kâr elde ederken toplumun savunmasız kalan büyük bir kesimi haklarından mahrum kalabilir.

Bu sorunu çözmek için CBDC'lerin, kredi geçmişleri veya kayıtları ne olursa olsun, herkes için evrensel ve erişilebilir olacak şekilde yapı tasarlanması gerekiyor. Bu da kara para aklamayla mücadele ve müşteri tanıma konusundaki piyasa düzenlemesi kurallarına uymak zorunda olan merkez bankaları için zorluk yaratıyor.

Goldman Sachs araştırmasına göre CBDC’lerin sebep olacağı bir diğer önemli sorunsa dijital paraların uluslararası alanda herkes tarafından kullanılabilir olması. Finansgundem.com'un derlediği bilgilere göer bu durumun konvansiyonel bankacılık sektörüne karşı adil olmayan bir avantaj oluşturacağı belirtiliyor. Merkez bankalarının tekelden bankacılık faaliyeti yürüten kurumlara dönüşmesi riski doğuyor.

Goldman araştırma notunda konuyla ilgili şu ifadelere yer verildi:

“Merkez bankaları CBDC'lerini Faiz ödemeyecek şekilde tasarladılar veya belirli bir eşiğin üzerindeki varlıklara ceza faizi belirlemeyi düşünüyorlar. Bazı merkez bankaları da toplam bakiyelere sınırlamalar getirdi veya ticari Banka aracılarının müşterilerin CBDC için mevcut mevduatları takas etme derecesini sınırlamasına izin verdiler.”

Rapora göre merkez bankaları bu sorunu çözebilmek için tamamen anonim olan hesaplara izin vermeyecek bir politika uyguladılar ve anonim işlemlere de sınırlama getirdiler. CBDC müşterilerini ve işlemlerini izleme yükünü de ticari bankaların aracılarına bıraktılar.

Ancak dijital paranın kimlik tabanlı olması daha önce sorulmayan birçok etik ikilemi de ortaya çıkarıyor. Zira oluşan bu sistem kişisel bilgilerin bankalara mı, merkez bankasına mı yoksa Facebook gibi özel şirketlere mi emanet edileceği gibi sorulara neden oluyor. Paranın kimlik tabanlı olması potansiyel veri paylaşımlarında ne gibi parametrelerin göz önünde bulundurulacağı konusunu ortaya çıkarıyor. FT’nin haberine göre bu tip sistemeler Çin gibi her kalıba sığabilecek otoriter ülkelerde uygulanabilir olmasına karşın bu haliyle İngiltere gibi uzun süre demokrasiyle yönetilmiş ülkelere uygun değil.

Bankalar küçük işletmeleri görmezden geliyor

WhatsApp gizlilik sözleşmesini kabul etmeyenleri neler bekliyor?

Fintek devriminin getirdiği 3 yenilik