Dev şirketleri ilgilendirmeyen satışlar!

Devlet 54 milyar dolarlık özelleştirme yaptı, TMSF aracılığıyla milyarlarca dolarlık varlık satışı gerçekleştirdi. Toplamda 70 milyar dolara yakın satış oldu. Değeri 1 milyar dolar üzeri 16 satış, 2 milyar dolar üzeri 6 satış, 500 milyon dolar üzeri 25 satış, 100 milyon dolar üzerinde 69, 30 milyon doların üzerinde 137 satış yapıldı. Onlarca holding, şirket, şirketler grubu ihalelerden milyarlarca dolarlık alım yaptı. Yaptığımız hesaplamalara göre 16 grup 1 milyar doların üzerinde alım yaptı. Ancak dikkat çekici olan şu; bazı holdingler bu ihalelere ya çok az ilgi gösterdi, ya da hiç ilgi göstermedi.

Dünya'dan İbrahim Ekinci'nin haberine göre, Eczacıbaşı, ENKA, Yaşar, Anadolu, Kale Grubu, Boyner hiç bir alım yapmadı. Borusan, 16 yıl önceki Mannesman alımından sonra başka bir alım yapmadı. Ülker, birçok işte adı geçmesine rağmen, özelleştirme ve TMSF satışlarından varlık alımı yapmadı. Bu işlerin dışında da sadece otoyol ve köprülerin işletme hakkı devir ihalesine katıldı. O ihalede iptal edildi.

Özelleştirme’nin büyük satışlara sahne olan 2000 yılı sonrasına bakıldığında 16 şirketin 1 milyar doların üzerinde alım yaptığı görülüyor. En büyük satış, hala Türk Telekom oldu. Bu şirketi 6 milyar 550 milyon dolara Lübnanlı Oger Grubu almıştı. İkinci büyük satış Telsim oldu. Bu şirketi de Vodafone, 4 milyar 550 milyon dolara aldı. Böylece ilk iki en büyük satış yabancılara yapıldı.

Koç, 2005’ten sonra tek işte görüldü, o da olmadı

Üçüncü büyük satışta Koç, Tüpraş’ı 4 milyar 140 milyon dolara aldı. Yine aynı tarihte Uni Credito ile birlikte TMSF’den Yapı Kredi Bankası’nı aldı. Koç, YKB ve Tüpraş ihalelerinden sonra bir daha varlık alım ihalelerine ilgi göstermedi. 8 yıl aradan sonra otoyol ve köprülerin özelleştirilmesi ihalesine Ülker şirketi Gözde Girişim’le teklif verdi. Bu ihale iptal edildi.Enerjiye büyük yatırımları olduğu halde dağıtım ve santral satışlarına ilgi göstermedi. OYAK ve Doğan Grubu’nda da benzer bir durum yaşandı.

Sabancı Grubu 4.5 milyar dolarlık alım yaptı

Yabancı şirketler de dahil 16 büyük grup, onlarca ihaleden 41 milyar dolarlık alım yaptılar. Bu ihalelerin  15.3 milyar dolarlık kısmını yabancılar gerçekleştirdi. En büyük alım yapanlar sırasıda ilk üçte Oger, Vodafone ve Koç Holding var.

Dördüncü sırada Sabancı Grubu var. Sabancı özelleştirmeden 4.5 milyar dolarlık pay aldı. İki çimento fabrikası, üç dağıtım bölgesi (Toroslar ve İstanbul Anadolu Yakası ve Başkent) aldı. Beşinci sırada 2.9 milyar dolarlık alımla OYAK yer aldı. Bilindiği gibi OYAK’ın en büyük alımı 2 milyar 770 milyon dolarla Erdemir olmuştu. Grup TMSF’den Sümerbank’ı ve İskenderun Çimento’yu almıştı. Son 8 - 9 yıldır özelleştirme ihalelerine ilgi göstermedi. Altıncı sırada, son olarak Seyitömer’i alan Çelikler, yedinci sırada ise 2 milyar dolarlık alımla Limak Holding yer alıyor.

Son 10 yılda milyarlarca dolarlık varlık satışı ve işletme hakkı devirleri yapılırken Eczacıbaşı Holding, Anadolu Grubu, Yaşar, Boyner, Enka, Çelebi, Borusan, Kale Grubu, Boydak Holding bu ihalelerle ilgilenmediler. Boydak, sadece EÜAŞ’den Çemişkezek, Girlevik akarsu santrallerini aldı. 29 milyon dolarlık bu küçük alım dışında önemli bir satın alması olmadı.Tekfen, Toros Gübre aracılığıyla Samsun Gübre Fabrikası dışında özelleştirme ihalelerine fazla ilgi göstermedi. Ülker de ilgisiz kaldı.

Koç’un ilgisinde 2005’teki Tüpraş ve YKB alımından sonra özelleştirme azalma oldu. İzmir merkezli şirketlerin, holdinglerin özelleştirme ihalelerine, TMSF satışlarına fazla ilgi göstermediği dikkat çekti. Bu satışlarda İstanbul ve Ankaralı firmalar daha aktifti.

Konya Şeker sahneye çıktı, Kangal’ı aldı

Cengiz - Kolin - Limak’ın ortak işleri eşit paylar nedeniyle üçe bölündü. Ancak her üçü de 1 milyar doların üzerinde alım yapan şirketler listesine girdi. Konya Şeker, 1 milyar doları geçemedi ancak Kangal Santrali’ni 985 milyon dolara alarak 1 milyar dolar sınırına dayandı. Ciner Grubu toplamda 660.1 milyon dolarlık alım yapmış gözüküyor. Sanko önemli alımlar yapmakla birlikte, bunların tutarı 1 milyar dolara ulaşmıyor.

Akfen, havaalanlı ataktaydı

Mersin Limanı’nı alan Akfen, İDO’yu da 861 milyon dolara Tepe - Souter ve Sera ortaklığıyla aldı. Buradaki hissesi yüzde 30. Bu da 258 milyon dolarlık paya denk geliyor.TÜVTÜRK’te yüzde 33 hissesi de 205 milyon dolar civarında bir alıma işaret ediyor. Grup daha sonra TAV’la büyük çıkış yaptı. AHL dahil birçok havaalanının işletmesini üstlendi.AHL, Esenboğa, Adnan Menderes (dış hatlar) ve Gazipaşa’yı işletiyor. Akfen ayrıca Hollandalı Kardan N.V.(%50) ile içme ve atık su projeleri aldı. Kamu kesimiyle iş hacmi yüksek.Ancak varlık alımında milyar dolar sınırını aşamadı.