160 yıllık ilk politik ekonomi denemesi

VakıfBank Kültür Yayınları “İlm-i Tedbir-i Mülk” isimli eseri günümüz Türkçesi ile ilk kez okura sunuyor. İngiliz oryantalist Charles Wells’in kaleme aldığı bu çalışma, 160 yıl önce “Devlet Yönetme Bilimi ya da Türkçe Yazılan İlk Politik Ekonomi Denemesi” alt başlığıyla Londra’da yayımlandı. Bu önemli eser şimdi aynı kitapta hem günümüz Türkçesi hem de Latin harfleriyle yazılmış Osmanlı Türkçesi ile okurla buluşuyor.

160 yıl önce yazılan “İlm-i Tedbir-i Mülk: Devlet Yönetme Bilimi” günümüz Türkçesi ile ilk kez VBKY tarafından yayımlanıyor. İngiliz şarkiyatçı ve dilbilimci Charles Wells’in yazdığı, Mutlu Dursun’un da Osmanlı Türkçesinden yayına hazırladığı kitapta; ticaret, iş bölümü, sermaye, madeni paranın ortaya çıkışı ve vergiler gibi iktisadi alandaki birçok konu başlığı hakkında detaylar paylaşılıyor.

Yayımlandığı dönem anadili Türkçe olmayan biri tarafından editörlüğü yapılan kitabın anlatımındaki kimi bozukluklar, metnin özgünlüğüne müdahale etmemek adına olduğu gibi okura sunuluyor.

Sultan Abdülaziz’in çevirmeniydi

1839’da doğan Charles Wells, Oxford Üniversitesi’nde okudu, doktorasını Leipzig Üniversitesi Şarkiyat Çalışmaları Bölümü’nde tamamladı. Daily Telegraph Gazetesi’nde gazeteciliğe başlayan Wells, Büyük Britanya Dışişleri Bakanlığı’nda danışmanlık ve diplomatik çevirmenlik yaptı. Londra ziyaretinde Sultan Abdülaziz’in de çevirmenliğini üstlendi.

Namık Kemal, Ziya Paşa, Ali Suavi

Sultan Abdülaziz’in daveti üzerine İstanbul’a gelen Wells, İngilizce dersleri verdi. Londra’da kaldığı yıllarda düşünce adamları Namık Kemal, Ziya Paşa ve Ali Suavi ile arkadaşlık kuran Wells, Yeni Osmanlılar hareketinin en önemli yayın organı Hürriyet Gazetesi’nin yayınlamasına katkı sağladı. “İlm-i Tedbir-i Mülk” 1917 yılında hayatını kaybeden Wells’in ilk eseridir.

Fabrikalar artınca memleket güzelleşir

Wells, dokuz bölümden oluşan kitapta sırasıyla iş bölümü ve ticaret hakkında görüşlerini aktarıyor. Kitabında üçüncü bölümü olan “Mal hakkındadır” başlığında Wells, “Daha önceki zamanlarda insanlar güçle bedenî ihtiyaçlarını elde ettiler. Hiçbir şeyi biriktirmediler. Ürettikleri kadar da tükettiler ama iş bölümü ve ticaret ortaya çıktıktan sonra günlük ihtiyaçlarından fazlası ellerinde kaldı. Bu fazla, yavaş yavaş artıp mal denilen şey vücuda geldi” diyor. Wells ayrıca, ticaret ve fabrikaların çoğaldıkça memleketin gelişip güzelleşeceğini, halkın hâlinden hoşnut olacağını söylüyor.