Gıda gerginliği

1 / 3

---

Sudan’da Devlet Başkanı Beşir hükümetine yönelik protestolar 6 Nisan’da zirveye ulaştı. Kuzey’deki Atbara kentinde aralık ayında başlayan protestolar özellikle artan gıda fiyatlarına odaklandı ve aslında Beşir’in siyasi sonunu hızlandıran konu da hızla artan gıda fiyatlarıydı. Özellikle aralık ayında sübvansiyonların kaldırılmasıyla birlikte buğday fiyatlarındaki artış, ekmek ve unlu mamullerin fiyatlarına yansıdı. Meydanlarda toplanan Sudanlılar yolsuzluk ve baskının yanında artan gıda fiyatlarını da protesto ediyordu.

Gelişen çoğu ülkede gıda enflasyonu artış trendinde... Gıda enflasyonu Zimbabwe’de yüzde 78, İran’da yüzde 73, Arjantin’de yüzde 64 gibi fazlasıyla yüksek seviyelerde seyrediyor. Ayrıca Birleşmiş Milletler, yarısı Afrika’da olmak üzere dünyada 10 ülkenin gıda güvenliği konusunda yüksek risk ile karşı karşıya olduğunu belirtti. Bu ülkeler; Yemen, Güney Sudan, Sudan, Venezüella, Zimbabwe, Burkma Faso, Kamerun, Haiti, Afganistan ve Nijerya...

Aslına bakılırsa gıda fiyatları geçen haziran ayında ABD ile Çin arasında baş gösteren ticaret savaşının ardından inişe geçti. Dünya Gıda Örgütü’nün (FAO) Gıda Fiyatları Endeksi düşük seviyede seyrini sürdürüyor.

En son nisan ayında açıklanan endekse göre mart ayında, küresel olarak et fiyatlarındaki artış, tahıl, bitkisel yağlar ve şeker fiyatlarındaki düşüş ile telafi edildi.

Bu da en çok Çin ve Hindistan gibi büyük nüfuslu ülkelerin işine yaradı. Hindistan’da gıda enflasyonu tarihi düşük seviyelerde seyrediyor. Çin ise bir başka küresel sorunun adı... Çin, ABD pazarına erişemese de inanılmaz gıda tüketiyor.

Çin 1,4 milyarlık nüfusunu doyurmak için yeteri kadar ekilebilir toprağa sahip olmadığı gibi, yine onların protein ihtiyacı için yeteri kadar küçük ve büyükbaş hayvana sahip değil. Bu nedenle çok yüksek ithalat rakamlarına sahip. Çin her yıl toplam değeri 100 milyar dolar olan 55 milyon ton gıda ithalatı yapıyor.

Dünyanın en çok ticaret yapan ve aynı zamanda dünyanın en çok gıda tüketimi yapan iki ülkesi, ABD ile Çin’in tutuştuğu ticaret savaşı gıda fiyatlarında keskin düşüşlere neden oldu. Özellikle buğday, mısır ve soya fasulyesi üzerinde oluşan aşağı yönlü baskı, bu ürünlerin son yılların en düşük seviyelerinden işlem görmesine neden oluyor.

Çin ABD’ye misilleme olarak bu ülkeden yaptığı soya fasülyesi ithalatına ek gümrük vergisi koyunca, gıda ithalatı için başka pazarlara yöneldi. Bu da ABD’li çiftçilerin stoklarında kalan ürünler de fiyatların düşmesine neden oldu. Ancak Brezilya, Arjantin ve Rusya gibi büyük üreticilerdeki yaşanan kurak havanın üretimi etkilemesi ve düşük fiyatlar üzerinde yukarı yönlü baskı oluşturması bekleniyor.

Bu nedenle buğday ve mısır gibi kritik ürünlerde ticaret savaşı nedeniyle fiyatlar düşse de piyasada gerginlik var. Bu yıl kuraklık yaşandığı için 2018’in ardından 2019’da da Çin hariç dünya buğday üretiminde düşüş bekleniyor. Bu nedenle fiyatlar her an artış eğilimine geçebilir.