Geçtiğimiz gün Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek Twitter’da şöyle bir mesaj paylaştı; “IMF verilerine göre, satın alma gücü paritesi ile Türkiye’de kişi başı milli gelir 25.000 doların üzerinde. Dünyanın 13. büyük ekonomisi...”
İşte bu mesajdan sonra, bakanlardan gazetecilere bir “trollenme” durumu yaşandı. Şimşek’in söylediği veri nisan ayındaki bitmemiş yılın tahmini ve satın alma gücü paritesine (SAGP)göre kişi başı, verdiği sıralama ise yine SAGP cinsinden toplam milli gelirin. Bu da 2015’de neyse, 2016’da da aynı idi. 2017 tahmininde de sıra değişmiyor. İşte bu ‘bükülebilir’ mesajdaki tek kesin veri; Türkiye’nin satın alma gücü paritesine göre (SAGP) toplam milli gelirinin dünya sıralamasında 13. sırada olmasıydı. İşte, cari milli gelir sırası ile karıştırılarak herkesi “sevince boğan” ama 2015’den bu yana değişmeyen basamak bu.
YAPAY SEVİNÇ DALGASI
Bakan Şimşek’in bahsettiği, 25 bin doların üzerindeki kişi başı gelir, sadece IMF’nin 25 bin 776 dolarlık 2017 tahmini; gerçekleşmiş bir veri değil. Ayrıca bunun sırası da 13. değil; 57. sıra. Bunu baz alırsak aynı tahmin seti, cari kişi başı milli gelir 2017’de 10 bin doların altına düşecek diyor; 2016’ya göre 4 sıra düşerek 68’e düşeceğimizi de.
İkinci trollenme noktası da, 2023 hedeflerinde. 2011’de konulan hedef, 2 trilyon dolar cari milli gelirle küresel sıralamada ilk 10’da yer alınması, kişi başı milli gelirin de 25 bin dolar hedeflenmesiyle ilgili. Cari kur ve fiyatlarla hesaplanan milli gelire konulan hedeflerle, satın alma gücü paritesine göre gerçekleşen veriler karıştırılınca, yapay bir sevinç dalgası oluşmuş.
Aynı IMF verilerine göre; Türkiye’nin cari milli geliri 2016 için toplam 857 milyar dolar hesaplanırken, küresel sıralamada 17. ülke olarak kalmışız. Cari olarak bakıldığında, kişi başı milli gelir ise 2016 için 10 bin 742 dolar olarak hesaplanırken, küresel sıralamadaki yerimiz tam olarak 64. basamakta bulunuyor. Satın alma gücü paritesine göre ise toplamda 1 trilyon 988 milyar dolarla 13. sırada; 24 bin 912 dolarla 57. sırada. Cari ve SAGP iki ayrı kategori.
KAFEDEN PAYLAŞMIŞ
İşin asıl ilginç noktasına geliyoruz; Posta gazetesi Ankara Temsilcisi Hakan Çelik’in cnnturk.com.tr sitesindeki yazısından aktardığına göre; Şimşek bu mesajı, Vietnam gezisinde Başbakan Binali Yıldırım ve Başbakan Yardımcısı Recep Akdağ’la birlikte çıktıkları yürüyüş sırasında verdikleri molada, bir kafeden paylaşmış. Çelik’in aktardıklarından anlıyoruz ki; bu bilgi sevinç yaratmış. Hatta Bakan Akdağ, “Hem sağlığımız için 14 bin adım attık, hem de ekonomiyle ilgili güzel haberler aldık” diyerek memnuniyetini dile getirmiş.
Sorun şurada ki; Türkiye 2015’te de zaten satın alma gücüne göre 13. sırada yer alıyordu. Yeni bir sıçrama, zıplama yok. Yine satın alma gücüne göre kişi başı milli gelirde; 2015 ve 2016’da hatta 2017 tahminlerinde de 57. sırada yer alıyor.
Türkiye’de milli gelirin hoplama-zıplama ya da sıçraması ancak son 10 yıldaki iki revizyonda mümkün olabildi. Son 10 yılda iki kez milli gelir revizyonu yapıldı. Hem yöntem değişikliği, hem de eksik ya da “hatalı ölçüm” nedeniyle yapılan iki revizyonla milli gelir; 2008 revizyonunda yüzde 32, 2016 revizyonuyla yüzde 19.7 olmak üzere birikimli olarak yüzde 58 arttı. Öyle görünüyor ki Şimşek’in aktardığı bu verilerden “2023 hedeflerine ulaştık” sonucu çıkaracak olan çok olacak!
Şimdi birileri çıkıp da, “siz yanlış anlamışsınız; biz cari gelirden bahsetmedik, satın alma gücüne göre demiştik” demez herhalde değil mi?
Sonuçta Şimşek o mesajıyla; en başta o yürüyüş grubundaki bakanları olmak üzere okuyan hatırı sayılır bir kitleyi, sonuçta sosyal medya deyimiyle “trollemiş” oldu.
Milli gelir trolü
SATIN ALMA GÜCÜ PARİTESİ (SAGP) NEDİR?
ÜLKELERİN mal ve hizmet fiyat seviyeleri ile döviz kurları farklı; milli gelirlerini reel olarak karşılaştırabilmek için ortak bir fiyat seviyesine ve döviz kuruna getirmek gerekiyor. Satın alma gücü paritesinin (SAGP) işlevi de bu.
Hesaplanan satın alma gücü paritesi; belli bir ülkede elde edilen gelirle o ülkede satın alınabilecek belli bir mal ve hizmet sepetinin, dünya ortalaması bir fiyattan değerini gösteriyor kabaca.
2016 için Türkiye’deki kişi başı milli gelir 10 bin 743 dolar. IMF’nin hesapladığı satın alma gücü paritesine göre kişi başı milli gelir ise 24 bin 912 dolar bulunmuş.
Bunun anlamı şöyle; Türkiye’de kazanılan 10 bin 743 dolarlık gelirle Türkiye’den satın alınabilecek mal ve hizmetin, dünya fiyat ortalamasından ederi 24 bin 912 dolar değerinde demek. Bunun nedeni de, ülkeler arası döviz kuru ve genel fiyat seviyelerindeki farklılık.