Belçika, salmonella bakterisi nedeniyle Kinder Sürpriz yumurtalarını üreten fabrikayı mühürlemesinin ardından tüm dünyada da bu fabrikadan çıkan tüm ürünlerle ilgili önlemler alınmaya devam ediyor.
Belçika Gıda ve Tüketici Ürün Güvenliği Kurumu (FAVV), ürettiği Kinder çikolata ürünlerinde Salmonella bakterisi bulunan Ferrero şirketine ait fabrikayı geçici olarak kapattı. Hollanda ve Belçika'yla, Arlon kentindeki Ferrero çikolata fabrikasında üretilen tüm ürünlerin toplatılmasına karar verdi.
Peki Salmonella hakkında en çok merak edilenler ve bu ürünlerin tüm dünyada ve Türkiye'de yarattığı etkiler neler? Sabah'ın derlediği habere göre; İşte tüm merak edilenleri Gıda Yüksek Mühendisi Gönül Silav Tuzlu cevapladı.
SALMONELLA BAKTERİSİ GENEL ÖZELLİKLERİ
Salmonella Enterobacteriaceae grubu üyesidir. Salmonella kendi içinde büyük bir grubun temsilcisidir. En çok karşılaşılan A, B, C1, C2, C3, C4, D1, D2, D3, E1, E2, E3, F, G1, G2 gibi gruplardır. Ortak O antijenleri ile serovarlar eklenerek büyük bir grup oluşmuştur. Salmonella spp. fekal bakteriler olduğundan genellikle hayvan dışkısı vasıtasıyla bulaşır. Uygun şartlarda (6,6 oC ile 45,5 oC) sıcaklık aralıklarında hızla üreyebilmekte ve enfekte olan kişilerde enterit, bulantı ve ateşin hakim olduğu önemli septomlar oluşturmaktadır.
Bakteri nasıl bir bulaş rotası izliyor?
Birçok bakterinin toksinleri veya kendisi gıdalar birlikte alındığında insanlarda hastalıklara yol açmaktadır. Bakteri kaynaklı enfeksiyonlar ve gıda zehirlenmeleri genellikle gıda maddesi içerisinde gelişip çoğalmasıyla ortaya çıkar. Bu etkenler iki farklı yol üzerinden hastalıklara yol açarlar. Enfeksiyonlar olarak adlandırılan birinci durumda mikroorganizmaların bizzat kendilerinin gıdalarla alınması gerekirken, intoksikasyonlar olarak adlandırılan ikinci tip vakalarda bakterilerin üretmiş oldukları toksinlerin yüzeyleri, ekipmanları, veya ortamda bulunan herhangi bir nesneyi kontamine etmesi sonucu vücuda alınması gerekmektedir. Genellikle enfeksiyonlar gıda tüketiminden 6-8 saat sonra ortaya çıkar. 2-3 gün ve/veya 1 hafta sürerken intoksikasyonlar, göreceli olarak daha çabuk, yaklaşık 2-4 saat içerisinde ortaya çıkmaktadır.
Gıda Güvenliği açısından nelere dikkat edilmelidir?
Gıda ürünleri sağlığımızı ve yaşam kalitemizi etkileyen etmenlerin başında gelmektedir. Bu bağlamda gıda ürününün güvenli olması bir taraftan tüketicinin mutlak talebi iken diğer yandan ise üreticinin de sorumluluğudur. Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi (European Food Safety Authority), U.S. Food and Drug Administration (FDA) "Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi" gibi, Dünya'da çeşitli otoriteler çalışma kapsamları ve yetkileri değişkenlik gösterse de genel olarak gıda pazarına girecek her türlü ürünün halk sağlığını tehdit edecek unsurlardan arındırılmış olması için çalışmaktadırlar. Gıda güvenirliliği açısından tüketicinin korunmasını sağlamak amacıyla gıda işletmecisinin, gıdanın birincil üretiminden son tüketiciye arzına kadar uyması gereken gıda hijyenine ilişkin genel kurallar yasal düzenlemelerle ilgili taraflar üzerinde kontrol ve izleme mekanizması oluşturulmuştur.
Gıda üreticisi güvenli ürün üretmek istiyorsa mutlaka Gıda Güvenliği Kontrol Sistemleri altında üretimi gerçekleştirilmeli ve bu sistemlerin sürekliliğini sağlamalıdır. Bir taraftan tüketici talepleri, diğer taraftan hem ticaret kuralları hem de oluşturulmakta olan gıda yasaları, gıda sektörünü "Gıda Güvenliği Sistemlerini" oluşturmak zorunda bırakmaktadır. Dünyada güvenli ve kaliteli gıda üretimi için Uluslararası Standardizasyon Örgütü (ISO) tarafından toplam kalite sistemleri oluşturulmuştur. Bunlar: ISO 9000: Kalite Yönetim Sistemi, ISO 22000 Gıda Güvenliği Yönetim Sistemi (GHP, GMP, HACCP), ISO 14000: Çevre Yönetim Sistemi, OHSAS 18001: İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Standardı ve SA8000: Sosyal Sorumluluk Standardı olarak belirtilebilir. Fakat tüm dünyada bu sistemlere olan uyum değişkenlik gösterdiğinden ve ne yazık ki bazı eksiklikler giderilmediğinde veya sistem gerekliliklerine yeterince uygulanmadığında istenilen sonuca varılamamaktadır.
Türkiye'deki ürünlerde de böyle bir risk söz konusu mudur?
Gıda işletmecisi, tehlike analizi ve kritik kontrol noktaları ilkelerine dayanan gıda güvenilirliği sistemini kurmak ve uygulamakla yükümlüdür. HACCP ilkelerine dayalı prosedürlerin tetkikleri, gıda işletmecisinin söz konusu prosedürleri sürekli ve doğru bir şekilde uygulandığını doğrulamalıdır;
- Tehlike Analizi
- Kritik Kontrol Noktalarının Belirlenmesi
- Kritik Kontrol Noktalarındaki Kritik Limitlerin Belirlenmesi
- Kritik Kontrol Noktalarında İzleme Prosedürleri
- Düzeltici Faaliyetler
- Doğrulama Prosedürleri
- Dokümantasiyon ve Kayıt Tutma gerekliliklerini işletmeci yerine getirmek ile yükümlüdür. Bu bilgiler ışığında Salmonella şüphesi yaşanan markanın ülkemize ithalatı yapılan ürün kategorilerine göre izlenebilirlik süreci başlatılmalıdır. Üretim yeri ve ülkemize İthalatı yapılan fabrikanın İtalya merkezli olduğu görünmektedir. Oysa ki şimdiye kadar yapılan açıklamalar Belçika fabrikasında rastlanan bir vaka söz konusu olduğu yönündedir. Bu sebeple piyasadan hemen toplatma yerine, ülkemizdeki yasal otorite olan Tarım ve Orman Bakanlığının ilgili birimleri tarafından numunelerin incelenmesi ve laboratuvar incelemesi sonuçlarına göre yaptığı açıklamayı baz almak yerinde olacaktır.
Tarım ve Orman Bakanlığı ise yaptığı açıklamada; "Ferrero firması Belçika fabrikasında üretilen incelemeye konu olan ve tavsiye edilen tüketim tarihleri 11 Temmuz 2022 - 7 Ekim 2022 tarihleri arasındaki parti ürünleri istemli olarak geri çağırmıştır. Bahse konu olan parti ürünlerin ülkemize ithalatı yapılmamıştır" denildi. Ayrıca, "Gıda güvenilirliğinin sağlanması, tüketici menfaatlerinin korunması ile sektörde haksız rekabetin engellenmesi amacıyla; üretim, işleme ve dağıtımının tüm aşamalarında resmi kontrol faaliyetleri titizlikle yürütülmektedir" ifadelerine yer verildi.