FINANSGUNDEM.COM – DIŞ HABERLER SERVİSİ
ABD’de ekonomistler Fed’in başarılı olup olmadığını tartışıyor. 25 baz puanlık faiz artırımıyla faiz döngüsünde yeni bir evreye geçildiğini düşünenlerin yanı sıra Fed’in faiz artırımlarına devam edeceğini düşünen uzmanlar da bulunuyor.
Finansgundem.com’un derlediği bilgilere göre, ABD ekonomisindeki olumlu gidişat, Fed’in yumuşak iniş senaryosunda başarıya ulaşmak üzere olduğunu düşündürüyor. Enflasyondaki düşüş eğilimi de bu bakışı destekliyor. Ancak bir başka yaklaşım ise Fed’in ekonomiyi soğutmakta başarısız olmuş olabileceğini ve enflasyondaki düşüş eğiliminin her an tersine dönebileceğini öne sürüyor.
Ekonomiyi soğutma kampanyası
Financial Times’tan James Politi ve Colby Smith’in haberine göre, ABD'de şaşırtıcı derecede güçlü iş piyasasında yavaşlama belirtisi görülmüyor. Ekonomistler, Fed'in ‘yumuşak iniş’e mi hazırlandığını yoksa ekonomiyi yeterince soğutmakta başarısız mı olduğunu tartışıyor.
ABD istihdam verilerindeki beklenmedik artış, yakın vadede ABD ekonomisinin yavaşlayacağına dair endişeleri ortadan kaldırdı. Ancak genel görüş, verilerin Fed'i ekonomiyi soğutma kampanyasını uzatmaya zorlayabileceği yönünde.
Cuma günü açıklanan veriler, 2022 yılının ikinci yarısı ve bu yılın başlangıcına kadar iş gücü piyasasında şaşırtıcı düzeyde bir dayanıklılığa işaret ediyor. Ekonomistleri dahi hazırlıksız yakalayan veriler, sıkı para politikasının istihdam yaratma noktasında istikrarlı yavaşlama beklentilerine meydan okuyor.
Bir yandan rakamlar, tüketici fiyatlarının istihdam üzerinde herhangi bir önemli olumsuz etki olmaksızın düşürülebileceğini gösterdiğinden ABD'li politika yapıcıların hedefledikleri ‘yumuşak iniş’e ulaşabileceklerine dair güven sarsıcı nitelik taşıyor. Ancak bunun, enflasyonun düşmeye devam etmesine ve iş gücü piyasasının yeniden ısınmaya başladığına dair bir kanıtın ortaya çıkmamasına bağlı olduğu kabul ediliyor. Ancak hem enflasyon hem de ücretlerle ilgili bir sonraki verilerin riskleri artırmasının, Fed'in ekonomiyi beklenenden daha agresif bir şekilde sıkıştırması gerekeceğine dair yeni işaretler sunabileceği düşünülüyor.
Jefferies ekonomistleri, “Daha yavaş ücret artışı ve daha düşük işsizlik kombinasyonu, Goldilocks'tan bile daha iyi. Bu, eğer sürdürülürse, maliyet baskıları azalırken tüketici talebinin güçlü kalmasını sağlayacak. Böylece kar marjlarını koruyacak ve iş çevrimini uzatacak ütopik bir senaryo olur” diye yazıyor. Goldilocks, ekonomik büyüme ve enflasyonun paralel olarak yükseldiği bir ekonomik ortamı ifade ediyor. Ancak ekonomistler, bu senaryoya şüpheyle yaklaşmaya devam ettiklerinin altını çiziyor.
Ekonomistler arasında daha yüksek faiz oranlarının doğal olarak istihdamı azaltacağı beklentileri sorgulanıyor.
Yüksek faiz, istihdamı azaltmıyor mu?
En azından veriler, pandemi ve etkileriyle alt üst olmuş ekonomilerde eğilimlerin ne kadar öngörülemez olabileceğine dair kanıtlar sunuyor. Uzmanların, karantinaların ilk şokunun ardından iş gücü piyasasındaki hızlı geri dönüşü başlangıçta yanlış değerlendirdiğini ortaya koyuyor. Ardından ise uzmanların birçoğunun enflasyondaki artışı öngörememe yarışına girdikleri görülüyor. Şimdi ise daha yüksek faiz oranlarının doğal olarak istihdamı azaltacağı beklentileri sorgulanıyor.
Ocak ayında istihdamdaki artışlar geniş tabanlıydı ve ekonominin pek çok sektörünü kapsıyordu; eğlence ve konaklama, perakendecilik, imalat ve hükümet sektörlerindeki ani artışları da ek olarak not etmek gerekiyor. Genel olarak, tarım dışı istihdamın 517.000 kişi arttığı ve işsizlik oranının yüzde 3,4 ile son 53 yılın en düşük seviyesine gerilediği görülüyor. Beklentiler, geçen ay sadece 185.000 iş eklenmesi yönündeydi.
Rapor, Fed'in 2022 boyunca hakim olan devasa oran artışları dizisini kırarak, parasal sıkılaştırmanın hızını tekrar daha geleneksel bir çeyrek puanlık oran artışına düşürmeyi seçmesinden birkaç gün sonra geldiğinden, Fed’in bundan sonraki hamleleri de kaçınılmaz olarak yeniden değerlendirmeye açık hale geliyor.
Faiz artışları devam edebilir
T Rowe Price'ın Baş Ekonomisti Blerina Uruci, en son ‘güçlü’ istihdam raporunun, Fed üzerinde, federal fon oranının yüzde 5'i geçmesi gerekeceğine dair önceki projeksiyonlarını ‘yeniden taahhüt etmesi’ için baskı oluşturacağını söylüyor. Bunun, Mart ve Mayıs aylarında iki çeyrek puanlık faiz oran artışı anlamına gelebileceği şimdiden konuşuluyor.
Uruci, “Fed'in Şubat basın toplantısından bir adım geri adım atması ve mesajını risklerin bu kadar iki taraflı olmadığına yeniden odaklaması gerektiğini düşünüyorum” diyerek politika yapıcılar arasında borçlanma maliyetlerinin enflasyonu bastırmaya yetecek kadar artırılacağına dair ikili endişelere atıfta bulunuyor.
Büyük resim değişmeyecek
San Francisco Fed Başkanı Mary Daly ise istihdam verileriyle ilgili olarak bunun bir sürpriz olduğunu ancak büyük resmi değiştirmediğini söylüyor. Daly, “Ekonominin genel olarak yavaşlamasına rağmen iş gücü piyasasının güçlü olduğunu biliyorduk, güçlüydü” diyor. Daiy, “Zaman içinde enflasyonu yüzde 2'ye indirme konusunda yüzde 100 netim. Ve şu anda bazı olumlu işaretler görüyorum, ancak henüz bir zaferden çok uzağız” şeklinde konuşuyor.
Vanguard Küresel Baş Ekonomisti Joe Davis, istihdam raporunun aynı zamanda Fed'in yıl sonuna kadar rotasını tersine çevirmeyeceği ve vadeli işlemlerdeki yatırımcıların şu anda bahse girdiği gibi faiz oranlarını düşürmeyeceği görüşünü doğruladığını söylüyor.
İşten çıkarılma endişeleri hafifleyebilir
Güçlü istihdam raporunun, teknoloji sektöründeki bir dizi işten çıkarmanın iş gücü piyasasında daha geniş çaplı bir işten çıkarma furyasının habercisi olduğu yönündeki endişeleri de hafifletmesi bekleniyor. Büyük bir makroekonomik etkiye sahip olamayacak kadar küçük olmaları bir yana, birçok teknoloji çalışanının hızla başka bir yerde iş bulması da mümkün gözüküyor. Fed başkanlarından Christopher Waller, “Kendi ailemden bir akrabam teknoloji sektöründe işini kaybetti, bir haftada üç teklif geldi. Verilerde asla işsiz olarak görünmeyecek” diyor.
Teknoloji firmaları son haftalarda ciddi iş kayıpları duyururken, özellikle enerji sektöründe mavi yakalı işler için açık pozisyonlar hızla artıyor. Temiz enerji şirketleri, yeni projeleri teşvik etmek için tasarlanmış cömert vergi kredilerinden yararlanmak amacıyla yatırımlarını artırırken mümkün olan en kısa sürede personel alımı yaptıklarını söylüyor. İş gücü kıtlığı petrol sektörünü ve kaya gazı üretiminin hızla arttığı ve üreticilerin yeni işçileri çekmek için yüksek maaşlar ödediği batı Teksas ve güneydoğu New Mexico gibi bölgeleri de rahatsız ediyor.
Yine de bazı ekonomistler, Ocak ayındaki istihdam artışının nihayetinde büyük bir sapma yaratabileceği konusunda uyarıyor. Oxford Economics'ten Nancy Vanden Houten, “Yılın ikinci yarısında kesin iş kayıpları bekliyoruz ve işsizlik oranının yaklaşık 1 puan artmasını bekliyoruz. Bu, önceki durgunluklara kıyasla mütevazı bir artış olacak, ancak yine de ekonomiye zarar verecek” şeklinde konuşuyor.