Hükümet sebze meyve fiyatlarındaki vurguna karşı piyasayı düzenleyecek halk gıda modelini hayata geçiriyor. Başkan Recep Tayyip Erdoğan'ın dün grup toplantısında dikkat çektiği belediyelerde ekmek uygulamasına benzer çalışmanın sebze ve meyvede de yapılması için harekete geçildi.
Son Bakanlar Kurulu toplantısında da halkın kaliteli ve ucuz gıdaya erişimi için başta İstanbul, Ankara gibi büyükşehirler olmak üzere birçok yerde "Tanzim Satış Noktaları" kurulmasının masaya yatırıldığı öğrenildi. Uygulama ile üreticiden pazara gelene kadar fiyatı yüzde 410'a kadar artan gıda ürünlerinin spekülasyon malzemesi yapılmasının da önüne geçilecek.
Sabah'tan Betül Ustan'nın haberine göre; satıcı fiyatlarının yükselmesini önlemek ve bazı malların tüketiciye daha uygun fiyatlarla ulaşmasını sağlamak amacıyla uygulamaya geçecek tanzim satışlar ile suni olarak fiyatı yükseltilen ürünler belediye veya kamu kuruluşları eliyle uygun fiyat etiketleriyle satışa sunulacak.
Başta büyükşehir belediyeleri olmak üzere ilgili kamu kurumları ile temasa geçildi. Fahiş fiyatla ürün satan fırsatçıların hevesini kursağında bırakacak uygulama ile komisyoncular devreden çıkartılarak, üreticiden çıkan ürün direkt tüketiciye ulaştırılacak.
Böylece tarladan sofraya uzanacak zincir içinde, üreticinin memnun olduğu, tüketicinin mağdur edilmediği aradaki simsarların ise haksız kazanç sağlamasının önüne geçildiği bir sistem işletilecek.
MOBİLİZE SATIŞ
Tanzim satış noktaları belediyelerde ekmek uygulamasına benzer şek ilde çalışacak. Halkın yoğunlukla alışveriş yaptığı yerlerde satışa sunulacak ürünler, bazı yerlerde mobilize araçlarda halka sunulacak. Satışlar ile tüketicinin yüzü gülecek, krizi fırsata çevirmek isteyenlerin planları boşa çıkacak. Yasal mevzuatı hazır olan uygulama kısa bir zaman içinde hayata geçecek.
HALK EKMEK ÖRNEĞİ
Tanzim satış, Türkiye'de 1973'te İzmir'de kurulan Tansa ile başladı. Tansa, 1976'da "Tanzim Satışlar Müdürlüğü" çatısı altında ilk mağazasını açtı. 1986'ya gelindiğinde mağaza sayısı 12'ye ulaştı.
Temel amacı satıcı fiyatlarının yükselmesini önlemek ve bazı malların tüketiciye daha uygun fiyatlarla ulaşmasını sağlamak olan tanzim satış, belediye veya kamu kuruluşları tarafından yönetiliyor. Bunun benzeri uygulama da Et ve Süt Kurumu aracılığıyla yıldır yapılıyor.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin Halk Ekmek modelide yeni sistem için örnek olacak Bir başka örnek uygulama da Ankara l980'lerde Ankara Büyükşehir Belediyesi tarafından merkezi noktaları mobil satış araçları yerleştirilerek devreye sokulmuştu.
GEREKLİ AKSİYONU ÖNÜMÜZDEKİ HAFTADAN İTİBAREN ALACAĞIZ
Pakdemirli TRT Haber canlı yayınında yaptığı açıklamada, "Üreticiden sofraya kadar gıda üretimine bakınca sürecin içinde hakkaniyetsiz kazananlar da olabilir ama esas olarak süreçte fazla bir zincir var. Çok sayıda insan yer alıyor. Biraz daha birbirine yaklaştırmamız gerekiyor. Tanzim satışla ilgili aksiyon almamız söz konusu olabilir. Tüm gıda ürünlerinin olduğu yerler olabilir bunları büyükşehirlerde açabiliriz.
Bunu belediyeler ile çalışmaya başladık" ifadelerini kullandı.
Meyve fiyatlarında sebzedekine benzer problem olmadığına dikkat çeken Pakdemirli, "Meyvede pek problem gözükmüyor ancak sebze meyve ile ilgili gerekli aksiyon var ise ki var gözüküyor bunu önümüzdeki haftadan itibaren bunu alıyor olacağız" dedi ve ekledi:
"Önemli olan tüketici üreticinin arasındaki zincirdeki insan sayısını, aracı sayısını azaltmak. Bunu azalttığınız zaman aslında ucuz bir fiyata kavuşuyorsunuz. Mesela domates Antalya'da üretici fiyatı 3.10 TL, İstanbul'da markete ulaşana kadar fiyatı 8.45 TL'ye ulaşıyor. Bu zincirde israflar kayıplar çok sayıda komisyoncu aracı var."
Tek başına hal yasası yeterli olmaz
Pakdemirli bu zincirin daraltılması gerektiğini söyledi ve şöyle devam etti: "Hal Yasası'na ilişkin Ticaret Bakanlığı çalışma yaptı. Biz de görüşlerimizi iletiyoruz. Tahmin ediyorum Hal Yasası önümüzdeki aylarda devreye girecek. Bunun yanına perakende yasası da önemli."
Pakdemirli hal yasası ile de tek başına sorunların çözülemeyeceğine dikkat çekerek, "Bugün itibarıyla hallere uğramayan zincir mağaza sayısı aşağı yukarı yüzde 50-60. Yani ticaretin yarısı hallere uğramadan üretici ile çalışıyor. Bu nedenle perakende yasasına ilişkin değişiklik için de Ticaret Bakanlığı da çalışıyor" ifadelerini kullandı.
Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak da dün, gıda fiyatları ile ilgili spekülasyon yapanların araştırılmasını istediğini, belediyelerin hızlı bir kurulumla uygun fiyatla tanzim satış yerleri imkanı sağlayacağını önümüzdeki hafta bu konuda bazı adımlar atılacağını söylemişti.
Kötü hava koşulları fiyatları artırdı
Seracılık faaliyetlerinin yoğun yapıldığı Antalya başta olmak üzere bir çok ilde görülen yoğun yağışlar ve fırtınaların da etkisiyle gıda fiyatlarındaki yükseliş Ocak ayı enflasyonunu tetikledi.
TÜİK verilerine göre Ocak'ta ana harcama grupları arasında en yüksek artış yüzde 6.43 ile gıda ve alkolsüz içecekler grubunda gerçekleşti. Ekonomistler gıda fiyatlarındaki yüzde 6.4'lük artışın, yıllık gıda enflasyonunu TCMB'nin yüzde 13 olan 2019 varsayımının iki katından da fazla olan yüzde 31'e yükselttiğine dikkat çekiyorlar.
Öte yandan Meteoroloji Genel Müdürlüğü önceki gün, Antalya başta olmak üzere seracılık faaliyetlerinin yoğun yapıldığı bölgelerde geçen hafta görülen kötü hava koşullarının yeniden yaşanabileceği konusunda uyarıda bulundu.