Dursun Akbulut [email protected]

Üfe ve Tüfe farkının kapanması

2018 yılında son 15 yılın  en yüksek enflasyon oranı gerçekleşmiş,  Ekim ayında  Tüfe  %25.24  ile  en yüksek değere ulaşmış, yıl sonu itibari ile de %20.30 gerilemiştir. Diğer taraftan Üfe ise Eylül ayında Tüfe’nin iki katından daha fazla artarak %46.15 ile en yüksek seviyesine ulaşmış  ve yıl sonu itibari  ilede %33.64’ e gerilemiştir.

Kasım ve Aralık aylarında oluşan  bu gerileme esas itibari ile Tüfe ve Üfe'de meydana gelen negatif artışlardan kaynaklanmıştır. Tüfe'de Kasım ve Aralık aylarında sırasıyla -%1.44 ve - %0,40  oranlarında azalma olmuş buna mukabil Üfe’de ise aynı aylarda sırasıyla - %2.53 ve - %2.22 azalma  meyadana gelmiştir.

Üfe  ve Tüfe arasındaki yıl sonu itibari ile oluşan %13.34 oranındaki  bu farkının Tüfe’ yi tetiklemeden azalması ancak Üfe'deki gerilemenin Tüfe'deki gerilemeden daha hızlı veya artış hızının daha az olması ile mümkündür. Bunun için de kurlardaki artışın dizginlenmesi gerekmektedir.

Doviz kurlarındaki artış ve dalgalanmalar üreticileri tedbirli davranmaya itmekte, fiyat artışlarını tedbiren daha yüksek tutmaktadırlar. Döviz  kurlaradaki gerilme veya yavaşlama  üretici fiyatlarındaki artışları dizginleyecektir.

Kurlardaki artışın Üfe’yi nasıl tetiklediğini İstanbul Sanayi Odası (İSO) tarafından 500 Büyük Sanayi Kuruluşunun faaliyet sonuçlarında görebiliriz. 500 Büyük Kuruluşun faaliyetleri yakından incelendiğinde, bu şirketlerin önemli bir bölümünün ağırlıklı olarak emtia’ya dayalı üretim yapan ve bu alanda faaliyet gösteren şirketlerden oluştuğu görülecektir. Emtia sektöründe faaliyet gösteren şirketler ise hammadde ve yarı mamül maddelerini ağırlıklı olarak ithal yolu ile temin ettiklerinden bu sektörde  maliyetlendirme ve fiyatlandırma YP bazında  yapılmaktadır. Bu nedenle dövizdeki artış ve eksilişler otomotik olarak alım ve satım fiyatlarına yansımaktadır. Kurların sürekli arttığı dönemlerede Stoklara giriş kuru daha düşük olduğundan, 500 Büyük Sanayi Kuruluşunun (döviz bazlı fiyatlandırma nedeniyle ) brüt kar marjı, kurların yüksek olduğu yıllarda artmakta, kurların azaldığı yıllarda ise azalmaktadır. Üfe'deki artışın ana nedeni de budur. Netice itibari ile döviz kurlarında gerilme Tüfe ile Üfe farkını hızlı bir şrkilde kapatacaktır.

Tabi ki emtia piyasalarındaki fiyatların döviz bazındaki artış ve eksilişleride Üfe’yi olumlu veya olumsuz bir şekilde etkilemektedir.