Ayça Karaca [email protected]

Korona virüsü küresel ekonomiye  yayılıyor

Çin’in Wuhan  kentinde ortaya çıkan Korona virüsü tüm dünyada giderek artan bir endişe kaynağı olmayı  sürdürüyor. Şu ana kadar resmi   açıklamalara göre 130’dan fazla kişi hayatını kaybederken virüsle enfekte olan hasta sayısı 6 bine yaklaştı. Virüs Çin’de 31 ilde görülürken  bu ülke dışında 17 ülkeye daha yayıldığı tespit edildi. Tayland en fazla etkilenen ülkelerin başında gelirken ABD’de de 5 vakaya rastlandı.

Virüsün hızla yayılması ve henüz kesin bir tedavisinin bulunamaması nedeniyle Çin hükümeti Wuhan'ın bağlı olduğu Hubey eyaletindeki 17 kente giriş çıkışı yasakladı. Bunun sonucunda 60 milyonu aşkın nüfusun barındığı kentler dev birer karantina merkezi haline geldi. Çin yeni yıl tatili Şubat başına kadar uzatıldı. Kıyamet filmleri senaryolarını aratmayan bu gelişmeler sonucu Çin ekonomisindeki ve dolayısıyla küresel ekonomideki ve piyasalardaki belirsizlik de giderek artıyor.  Bu kapsamda Danske Bank tarafından hazırlanan 27 Ocak tarihli raporda virüsün Çin ekonomisi ve küresel ekonomiye  etkileri ile olası riskler ele alınıyor.

Rapora göre  bu yıl toparlanması beklenen Çin ekonomisinin kısa dönemde ciddi darbe alması ve  GSYİH büyümesinin %1 oranında gerilemesi bekleniyor. (2020 büyüme tahmini %6) Virüsün yayılmasının henüz yeni başladığı ve kontrol altına alınana kadar ne kadar ilerleyebileceğinin kestirilmesinin oldukça güç olduğu da belirtiliyor. Ancak Çin hükümetinin 2002-2003 yıllarında ortaya çıkan SARS virüsü ile kıyaslandığında tehlikenin kontrol altına alınması için çok daha hızlı ve yapıcı önlemler aldığı da olumlu bir gelişme olarak vurgulanıyor.  

Diğer taraftan  bu virüsün SARS virüsüne göre daha hızlı yayıldığına üstelik Çin’in ulaşım sisteminin de çok daha geliştiğine ve geniş mesafeleri kapsadığına da  dikkat çekiliyor. Geçen hafta başlayan Çin yeni yılı da virüsün yayılma riskini arttırıyor.

Çin ekonomisi nasıl etkilenecek?

Bu çerçevede, 2002-2003 SARS kriziyle karşılaştırıldığında o zaman Çin ekonomisinde  %42 olan hizmetler sektörünün payının şimdi %54’e yükselmesi nedeniyle salgının  ekonomik etkilerinin daha fazla olması bekleniyor. Krizden en fazla hizmetler sektörü olumsuz etkilenirken yapılan  ithalatın nispeten daha az olumsuz etkileneceği  ve bu durumun Çin’in  itici güç olduğu  küresel büyüme için hafifletici bir tesir yaratacağı öngörülüyor. Ancak perakende satışların da düşeceği, bu gelişmenin ithalata ve enflasyona zarar vereceği ve Hubel eyaletindeki üretimi oldukça azaltacağı da tahmin ediliyor.

Ayrıca SARS virüsü salgınının 3-4 ay sürdüğü ancak hükümet daha hızlı önlem alsa da yeni virüsün daha hızlı yayıldığı ve ne zaman kontrol altına alınacağının tahmin edilmesinin şimdilik  güç olduğuna da raporda işaret ediliyor.

Küresel ekonomide artan belirsizlik

Çin ekonomisinin küresel sistemdeki payı satın alma gücü paritesine göre yapılan hesaplamalar ışığında  SARS krizinin çıktığı 2003’te %9 iken bugün %19’a ulaşmış bulunuyor.  Çin artan ekonomik gücü  sonucu 2003’te küresel büyümenin %20’sini sağlarken  bugün   yaklaşık %30’dan fazlasına tek başına yön veriyor.

Çin’de en büyük darbeyi hizmetler sektörünün alması ve bu sektördeki ithalat oranının imalat sektöründen az olması global ekonomi için hafifletici bir gelişme olarak değerlendiriliyor.  Perakende satış sektörünün yediği darbenin de yabancı şirketler tarafından hissedileceği  bir çoğunun Çin pazarı için Çin’de üretim yaptığı da raporda vurgulanıyor. 

Bu kapsamda artan belirsizlik ve GSYİH büyümesi ile  PMI (Satın Alma Yöneticileri Endeksi) verilerinde beklenen toparlanmanın gecikme olasılığı nedeniyle virüsün etkisinin Çin ekonomisinde de yayılması bekleniyor.   Ancak bu etkinin geçici olacağı öngörülüyor.

Küresel finansal piyasalar ise özellikle Çin piyasalarında yaşanan sarsıntı sonrası tepki vermeye başladı. Küresel tahvil getirileri ve emtia fiyatlarında düşme gözleniyor. Özellikle hisse senetleri piyasalarında yılın başında yaşanan hareketliliğin sonrasında erken elde edilen karlarda artan belirsizlik sonrası düzeltme etkisinin yaşandığı da kaydediliyor.

Küresel ekonomiye son derece entegre olmuş ve geniş ulaşım ağlarına sahip olan Çin’de bu zamana kadar görülmemiş bir virüsün yayılmasının ekonomik etkileri ortaya çıkmaya başladı. Çin’de ve dünya ekonomisinde  yaratacağı kaçınılmaz hasarın büyüklüğünün derecesini ise  virüsün ne kadar hızlı yayılacağı ve kontrol altına alınıp  alınamayacağı belirleyecek.