Mehmet Bingöl [email protected]

Finansal kiralama şirketlerindeki gayrimenkullerin satışında Kurumlar Vergisi uygulaması

Finansal kiralama şirketlerinde alacağa mahsuben iktisap edilen gayrimenkullerin satışında ve “sat-geri kirala” işlemlerinde KDV uygulamasını 28/12/2018 tarihli “Finans Gündem”de açıklamıştık.

Şimdi de bu işlemlerdeki Kurumlar Vergisi uygulamasını aşağıda iki ayrı bölümde ele alacağız.

Alacağa mahsuben sahip olunan gayrimenkullerin satışı halinde Kurumlar Vergisi uygulaması:

Alacağa mahsuben iktisap edilen gayrimenkullerin alış ve satışındaki Kurumlar Vergisi durumu aşağıdaki gibidir:

1. Finansal kiralama şirketlerine borçlu olanların ve kefillerinin borçlarına karşılık taşınmazları ve iştirak hisselerini (müzayede mahallerinde yapılan satışlar dahil) finansal kiralama şirketlerine devrinde borcun tasfiyesinde kullanılan kısmına isabet eden kazançların tamamı Kurumlar Vergisi’nden istisnadır.
2. Bu taşınmaz ve iştirak hisselerinin daha sonra finansal kiralama şirketlerince satışı halinde ortaya çıkan kazancın gayrimenkuller için %50’si, iştirak hisseleri için %75’i Kurumlar Vergisi’nden istisnadır.

Öte yandan finansal kiralama işlemlerinde kiracının temerrüdü sebebiyle kanuni takipteki finansal kiralama alacakları karşılığında tarafların karşılıklı mutabakatıyla kiralayanın her türlü tasarruf hakkını devraldığı finansal kiralama konusu taşınmazların satışında da kazancın %50’si için Kurumlar Vergisi istisnası uygulama hakkı vardır.

7061 sayılı Kanun ile getirilen bu değişiklik sayesinde daha önceki dönemde ortaya çıkan sorunlar çözülmektedir. Bilindiği üzere finansal kiralama sektöründe sıkça gayrimenkul satışı yapıldığından ve madde metni bu varlıkların ticaretini yapanlara uygulanamadığından (KVK, Madde:5-1/e) sorunlar çıkmaktaydı. Değişiklik öncesi KVK, Madde:5-1/f hükmü ise sadece bankalara ait idi. Şimdi yeni madde hükmü ile finansal kiralama şirketleri için özel düzenleme yapılmış ve bu şirketler de Madde:5-1/f kapsamına dahil edilmişlerdir. Böylece sektör rahatlamış ve uygulama kolaylığına kavuşmuştur. 7061 sayılı Kanun ile getirilen bu düzenleme 01.01.2018 tarihinden itibaren yürürlüğe girmektedir.

Madde metni aşağıdaki gibidir:

(5520 s. Kanun, Madde 5/f):

“(7061 sayılı kanunun 89 uncu maddesiyle değişen ibare; Yürürlük: 01.01.2018) Bankalara, finansal kiralama ya da finansman şirketlerine borçları nedeniyle kanunî takibe alınmış veya Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonuna borçlu durumda olan kurumlar ile bunların kefillerinin ve ipotek verenlerin sahip oldukları taşınmazlar, iştirak hisseleri, kurucu senetleri ve intifa senetleri ile rüçhan haklarının, bu borçlara karşılık (7061 sayılı kanunun 89 uncu maddesiyle değişen ibare; Yürürlük: 01.01.2018)bankalara, finansal kiralama ya da finansman şirketlerine veya bu Fona devrinden sağlanan hasılatın bu borçların tasfiyesinde kullanılan kısmına isabet eden kazançların tamamı ile bankaların (7061 sayılı kanunun 89 uncu maddesiyle eklenen ibare; Yürürlük: 01.01.2018), finansal kiralama ya da finansman şirketlerinin bu şekilde elde ettikleri (7061 sayılı kanunun 89 uncu maddesiyle değişen ibare; Yürürlük: 01.01.2018)söz konusu kıymetlerden taşınmazların (6361 sayılı Kanun kapsamında yapılan finansal kiralama işlemlerinde kiracının temerrüdü sebebiyle kanuni takipteki finansal kiralama alacakları karşılığında tarafların karşılıklı mutabakatıyla kiralayanın her türlü tasarruf hakkını devraldığı finansal kiralama konusu taşınmazlar dâhil) satışından doğan kazançların %50'lik, diğerlerinin satışından doğan kazançların %75'lik kısmı.”

Sat geri kiralama işlemlerinde Kurumlar Vergisi uygulaması:

Finansal kiralama mevzuatına uygun “sat-geri kirala” kapsamındaki gayrimenkuller ile taşınır malların;

1. Finansal Kiralama şirketine yapılan satışı ile
2. Sözleşmenin sonunda kiracıya geri satışı

Kurumlar Vergisi’ne tabi değildir.

İstisnadan yararlanan satış kazancı, kiracı tarafından pasifte “özel bir fon” hesabında tutulur ve özel fon hesabında tutulan bu tutar sadece kiracı tarafından bu varlıklar için ayrılacak amortismanların (bu varlıkların kiralayan kurumlara devrinden önce kiracıdaki net bilanço aktif değerine isabet eden amortismanlar hariç) itfasında kullanılır.

Öte yandan söz konusu varlıkların üçüncü kişi ve kurumlara satılması durumunda, olması gereken toplam amortisman tutarı dikkate alınarak, satışı gerçekleştiren kurum nezdinde vergilendirme yapılır. Yine sözleşmeden kaynaklanan yükümlülüklerin yerine getirilememesi nedeniyle “sat-kirala-geri al” işleminin tekemmül etmemesi hâlinde, istisna nedeniyle kiracı adına zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler, vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın gecikme faiziyle birlikte tahsil olunur.

Madde metni aşağıdaki gibidir:

(5520 s. Kanun, Madde 5/j):

“j) (6728 sayılı kanunun 56 ıncı maddesiyle eklenen bent;Yürürlük 09.08.2016)Her türlü taşınır ve taşınmaz malların 6361 sayılı Kanun kapsamında geri kiralama amacıyla ve sözleşme sonunda geri alınması şartıyla, kurumlar tarafından finansal kiralama şirketleri, katılım bankaları ile kalkınma ve yatırım bankalarına satışından doğan kazançlar ve bu kurumlarca söz konusu varlıkların devralındığı kuruma kira süresi sonunda devrinden doğan kazançlar.

“İstisnadan yararlanan satış kazancı, kiracı tarafından pasifte özel bir fon hesabında tutulur ve özel fon hesabında tutulan bu tutar sadece kiracı tarafından bu varlıklar için ayrılacak amortismanların (bu varlıkların kiralayan kurumlara devrinden önce kiracıdaki net bilanço aktif değerine isabet eden amortismanlar hariç) itfasında kullanılır. İstisna edilen kazançtan herhangi bir şekilde başka bir hesaba nakledilen veya işletmeden çekilen ya da dar mükellef kurumlarca ana merkeze aktarılan kısım için uygulanan istisna dolayısıyla zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler ziyaa uğramış sayılır. Kurumların tasfiyesi (bu Kanuna göre yapılan devir ve bölünmeler hariç) hâlinde de bu hüküm uygulanır.

“Söz konusu varlıkların,

1. i) Kiracı tarafından veya
2. ii) Kiralayan kurumlar tarafından finansal kiralama yöntemi dâhil olmak üzere (6361 sayılı Kanunda yer alan sözleşmeden kaynaklanan yükümlülüklerin yerine getirilememesi hâlleri hariç),

“üçüncü kişi ve kurumlara satılması durumunda, kiralayan kurumlara devrinden önce bu varlıkların kiracıdaki net bilanço aktif değeri ile bu varlıklar için anılan kurumların kazancının tespitinde dikkate alınan toplam amortisman tutarı dikkate alınarak, satışı gerçekleştiren kurum nezdinde vergilendirme yapılır.

“Sözleşmeden kaynaklanan yükümlülüklerin yerine getirilememesi nedeniyle sat-kirala-geri al işleminin tekemmül etmemesi hâlinde, istisna nedeniyle kiracı adına zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler, vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın gecikme faiziyle birlikte tahsil olunur.”