Ayça Karaca [email protected]

ECB yarın şahin mi güvercin mi olacak?

Avrupa’nın birçok ülkesinde vaka sayılarının yeniden yükselmesiyle birlikte kıtada yeniden karantina önlemleri uygulanmaya başlandı. Yeniden uygulanmaya başlayan önlemlerle birlikte yılın son çeyreğinde Avrupa ülkeleri için  resesyon tehlikesi giderek artmaya başladı. Yavaşlayan ekonomik aktivite sonucu Avrupa’nın yılın son çeyreğinde yaklaşık %-3,4 oranında daralma yaşaması bekleniyor.

Bu riskler kapsamında   Avrupa Merkez Bankası’nın (ECB) 10 Aralık’ta yapılacak olan Yönetim Konseyi toplantısı öncesinde daha fazla genişlemeci politika kararları alacağına  yönelik kamuoyunda bir beklenti oluşmuş bulunuyor. ECB Yönetim Konseyi’nin Ekim’de yapılan toplantısında da ağırlıklı olarak tahvil alımlarından oluşan yeni bir yardım paketinin Aralık’ta açıklanmasına yönelik sinyal verilmişti. Bu çerçevede, Avrupa Parlamentosu (EP) Ekonomik ve Bilimsel Politikalar Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan 7 Aralık tarihli gizli raporda da ECB toplantısında alınacak kararlara ilişkin beklentiler yer alıyor.

Rapora göre ECB yarın yapılacak  toplantıda önemli bir genişleme paketi açıklayacak:

- ECB Yönetim Konseyi’nin mevcut önlemler setini olumlu finansal piyasa koşullarını muhafaza etmek için en azından 2021 sonuna kadar sürdürmesi öngörülüyor.

- ECB’nin ayrıca banka kredi verme standartlarındaki olası bir sıkılaşmaya karşı hamle yapacağı ve politika duruşunun iletişimini arttırması bekleniyor. 

- Analistler  Pandemi Acil Durum Satın Alma Programı'nın (PEPP) 2021 ortasını da aşacak şekilde  satın almalara imkan sağlamak için 500-650 milyar Euro arasında  arttırılacağını öngörüyor. Bu kapsamda gelecek yıl ek olarak üç ayrı Hedeflenmiş Uzun Vadeli Refinansman Operasyonu’nun (TLTRO) başlatılacağı tahmin ediliyor.

PEPP: Raporda ECB’nin PEPP kapsamında tahvil alımlarının hızında bir değişiklik olmadan  en azından 6 ay daha uzatarak  2021’in sonuna kadar sürdürmesi bekleniyor. Eğer ECB, PEPP kapsamında haftalık ortalama 20 milyar Euro tutarında tahvil alımını sürdürürse 2021 ortasında 1.35 trilyon euro’luk programın toplam büyüklüğüne ulaşmış olacak. Bu programı 6 ay daha uzatabilmek için ECB programın büyüklüğünü en az 500 milyar Euro arttırmak zorunda görünüyor. ECB’nin  bu rakamın üzerine çıkmak zorunda kalabileceği ileri sürülüyor. Buna neden olarak ECB’nin Mart ortasında bu yılın geri kalanı için 120 milyar Euro olarak belirlenen ekstra standart Varlık Alım Programı’nın (APP) tümünü bu yıl sonunda harcamış olacağı gösteriliyor.  Ekonomistler ECB’nin ek bir APP paketi açıklamasını beklemiyor. Ancak APP kapsamında kalan (32 milyar eurodan 20 milyar euroya gerileyen ) tahvil alımları yerine daha fazla PEPP alımı yapabileceği tahmin ediliyor.

ECB’nin PEPP alımlarını Aralık 2021’e kadar uzatması halinde bu durumun 2021 boyunca PEPP alımlarının sürmesi için 500 milyar euro’luk paketin  150 milyar Euro daha arttırılabileceği anlamına geleceği belirtiliyor. Böylece toplam PEPP paketinin büyüklüğü 2 trilyon euro’ya ulaşmış olacak.  ECB’nin ayrıca kendisine 2022’de de program dönemi sona erdikten sonra alım yapabilmek için bir manevra alanı bırakabileceği öngörülüyor. Özet olarak, ECB’nin PEPP için 500 milyar euro’nun altında açıklayacağı bir genişleme güvercin, 650 milyar euro’nun üzerinde bir genişleme ise şahince bir tutum olarak adlandırılıyor.  Eğer ECB, PEPP programını 2021’den sonra da sürdürmek  isterse  programın büyüklüğünü arttırması gerektiği vurgulanıyor.

TLTROs: ECB’nin bankalara uzun vadeli ucuz kredi verdiği program olan TLTRO’nun yedinci ve son  diliminin Mart 2021’de başlatılması bekleniyor. Raporda ECB’nin üç ya da dört TLTRO dilimini daha uygulamaya sokması ve programın Aralık 2021’e ya da Mart 2022’ye kadar uzayabileceği öngörülüyor.   Ayrıca ECB’nin en düşük faiz oranı olan %-1’in altına inmekte isteksiz olduğu belirtiliyor.  Banka’nın daha çok en düşük faiz oranı olan %-1’in uygulanma periyodunu 2021’in sonuna ya da büyük olasılıkla Haziran 2022’ye kadar uzatabileceği tahmin ediliyor.

Mevduat faiz oranı: ECB’nin %-0,5 olan mevduat faiz oranını Aralık 2022’ye kadar daha da düşürmesi beklenmiyor.

İleriye dönük rehberlik: ECB politika faiz oranlarına ilişkin olan ileriye dönük rehberliğini, manşet enflasyon %2’ye ve çekirdek enflasyon %1,5 oranına yakın bir seviyeye gelene kadar faizleri mevcut ya da daha düşük seviyede tutacağını belirterek güçlendirme yolunu seçebilir.  

Tabakalandırma (Tiering): ECB’nin bankaların negatif faiz oranlarından etkilenmesini önlemek için uygulamaya soktuğu  tabakalandırma sistemine göre, bazı mevduatlar eksi faiz uygulamasından muaf tutulabilir  ya da uygulama farklı oranlarda yapılır. Bu çerçevede ECB’nin yarınki toplantıda minimum rezerv zorunluluğunu (tüm bankaların Merkez Bankasında tutmaları gereken nakit) yani %0.5'lik harçtan muaf tutulan miktarı  şu andaki seviyenin altı katına çıkarabileceği yorumları yapılıyor.  Bunun üzerindeki miktar ise %0.5 oranında ücretlendirilmeye devam edebilir. ECB’nin varlık alım programına harcadığı her euro’nun ise bankaların rezervlerini otomatik bir şekilde arttıracağı öngörülüyor. ECB’den TLTRO kapsamında Euro Bölgesi bankalarına yapılacak milyarlarca Euro para transferinin ise bankalar üzerindeki baskıyı hafifleteceği tahmin ediliyor.

*Bu yazı yazarın kişisel görüşlerini yansıtmakta olup çalıştığı kurum yazıda yer alan görüş ve düşüncelerden sorumlu değildir.