Fatih Çil [email protected]

Çin Amerika ticaret savaşını kim kaybeder?

Yıllar önce yaptığım röportajda, elektronik sektöründe büyük bir oyuncu olan şirketin müdürü, Çinlilerin yaptığına o kadar fena değilmiş dediğimiz gün Çin dünyayı istila eder, demişti. O günler için futuristik olan bu cümleler Amerikan Başkanı Trump’ın, Çin ile ilgili yaptığı ve dünya ekonomik arenasını kökünden değiştirebilecek açıklamalarından sonra bir kez daha aklıma geldi. Nerden, nereye diye düşünmekten alamadım kendimi. Her neyse.. Konumuza dönersek sizce ABD ve Çin arasında başlayacak bir ticaret savaşını kim kaybeder?

Bakın, In the Shadow of the Dragon: The Global Expansion of Chinese Companies and How It Will Change Business Forever adlı kitabın yazarı Profesör Winter Nie, konuyu nasıl değerlendiriyor. “Amerika, Çin ile yapacağı ticaret savaşını niçin kaybedecek” başlıklı makalesinde Nie, bu savaşın iki tarafı da etkileyeceğini ancak kaybedenin ABD olacağını söylüyor.

Nie şöyle devam ediyor: “Trump’ın seçimden önce yaptığı, Çin mallarına %35-45 oranında gümrük vergisi koyma kararı iki ülke arasında tam kırılmaya sebep olur. Bu durum her iki ülkeye de zarar verir. Ancak ABD, Çin’den daha çok zarar görür. Neden? Çin, 20 sene önce dramatik bir şekilde az gelişmiş bir ülkeydi. Batı’nın teknoloji ve üretim tekniklerine ihtiyaç duyuyordu. Şu anda bunlara sahip. Sahip olmadıklarını da ABD dışındaki satıcılardan bulabiliyor. Üstelik Çin açısından ABD pazarları eskisi gibi cazip de değil. Doymuş pazar. Çin için yeni pazarlar bu bağlamda daha çekici gözüküyor. Fakat durum, Amerika ve Amerikan şirketleri için böyle değil. Çin, Amerikan şirketleri için ABD’den bile

daha büyük pazar. Çinli tüketiciler, 2015’te 131 milyon iPhone almış. Bu rakam ABD’de 110 milyon. Mesela Boeing’i ele alacak olursak Boeing’in, Amerika’da 150.000 işçisi var. Çin, 20 sene içinde değeri 1 trilyon dolar olan 6810 uçak alacak. Dahası, Amerikan ileri teknoloji ürünlerinin önemli bir kısmı Çin’de üretiliyor. Ancak karın aslan payı, dizaynı yapan Amerikan şirketlerine gidiyor. Bu durursa, Amerikan şirketleri Çinli üreticilerden daha çok zarar görecektir. Daha geniş bakarsak Samsung, Apple’in; Airbus Boeing’in; BMW, Mercedes ya da Lexus Ford’un boşluğunu doldurabilir ama Wall-Mart gibi milyarlarca dolarlık ucuz mal ithal eden şirketler Çin’in yerini dolduramaz. Hal böyleyken Trump’ın koyacağı tarifler ile Amerika, kendi kurduğu Dünya Ticaret Organizasyonu tarafından otomatik olarak cezalandırılabilir hatta WTO bu yüzden çökebilir. Bu durum Amerikan şirketleri için felaketle sonuçlanabilir. Yani esas kaybeden Amerika olur.”

Evet Vie’nin görüşleri böyle ve bu görüşler iş dünyasında geniş bir kesim tarafından da paylaşılıyor. Örneğin FedEx’in sahibi Frederick W. Smith, olası bir ticaret savaşının ABD’de resesyon ve 5 milyon kişinin işsiz kalmasına yol açacağını söylüyor.

Ama bu konuda en çarpıcı değerlendirme Confucius: And the World He Created adlı kitabın yazarı Gazeteci Michael Schuman’dan geliyor. Ticaret savaşını kim kazanacak: Çin, başlıklı makalesinde Schuman: “Trump, Çin’e açtığı savaşta muzaffer, Çin kaybeden gibi gözüküyor olabilir. Lakin Çinli yetkililer Trump’ın bu atağından memnun. Zira, bütün bu salvolar Çin’e yarayacak. Nasıl? Kısa dönemde, borçları artan; kapasite fazlası bulunan ve ihracatı yavaşlayan bu ülkenin Amerika’ya ihtiyacı olabilir ve bu ataklardan zarar da görebilir. Fakat haksız rekabet yapan, ucuz işçilerle istihdam çalan Çin’e açılan bir savaş bu. Ancak karşınızda bugün öyle bir Çin yok. Bu Çin, dünün Çin’i. Bugünün değil. Kot pantolon dikip cep telefonu montajı yapan Çin, zaten bu işleri kaybediyor. Bilinmelidir ki dünyanın fabrikası, Wall-Mart’ın imalatçısı olmak dışında Yeni Çin’in daha büyük ve cesur hedefleri var. ABD’yle rekabet edecek hatta geçecek ulusal şampiyonlar peşinde bu Çin. Bu Çin, Apple alan Çinliler yerine, yerli işletim sistemi ile üretilen Çin malı akıllı telefonları alacak Amerikan tüketicisinin peşinde. Robottan, elektrikli araca yüksek teknolojik ürünler üretmenin peşinde. Zaten düşük teknolojili yatırımın Çin’de istenmediğini artık herkes biliyor. Bu sebeple Trump’ın çabaları, Çin’in bu planlarını daha da güçlendirmekten öte bir şeye yaramayacaktır. Üstelik bu çabalar, bölgede meydana gelen ABD boşluğunu da Çin’in kapatmasına olanak verecektir. Günün sonunda dünün Çin’i ve endüstrileri ile dünün savaşını yapan Trump, Çin’e esas istediğini altın tepside veriyor olacak. Bu hamleler Çin’i dize getirmek bir yana, bu ülkeye yarının dünyasındaki ABD şirketleri ile rekabet etme şansının kapısını aralayacak.”

Karşıt görüşe gelirsek, Sixteen for '16: A progressive Agenda for a Better America kitabının yazarı Profesör Salvatore Babones, Profesör Vie’nin ve Schuman’ın aksine deglobalizasyonun en büyük kaybedeninin Çin olacağını söylüyor. Babone “Dünya mal ihracatının 8 de 1’ini Çin yapıyor. İhracat’ın Çin’in GSMH’sına oranı %30’lar seviyesinde. Ayrıca 2007’de 3 trilyon dolara yaklaşan direk yabancı yatırımlar %50 oranında düştü. Bunun Çin’e yansımaları ciddi. Üstelik artan ücretlerle birlikte Çin, artık yabancı şirketlerin kısa listesindeki tek ülke değil. Hindistan, Güneydoğu Asya, Latin Amerika da artık listede. Globalleşmeden en çok faydalanan ülke olan Çin, degloballeşmeden en çok zararı görecek ülke olacak.” diyor

Peki sizce savaş nasıl biter, kim kaybeder? Ama cevabınızı söylemeden önce Citi Bank global baş ekonomisti Willem Buiter’ın, bankanın son raporunda esas kaybedenin kim olacağıyla ilgili yaptığı şu açıklamaya bakarsanız sevinirim:

“ABD serbest ticaret ve açık sınırların yıllardır savunuculuğunu yapan devlettir. ABD’nin globalizasyondan geri adım atması, diğer ülkelerden misilleme görecek ve deglobalizasyon trendini kuvvetlendirip kolayca global bir resesyona yol açabilecektir. Bu adım, 1948’den beri zenginleşmeyi destekleyen liberal global dünya düzeninin tabutuna çakılan son çivi olacaktır.”

Şimdi cevap verebilirsiniz. Sizce kim kaybeder?

Kartal mı, Dragon mu, Liberal Dünya Düzeni mi yoksa Homo Sapiens mi?

Devam edeceğiz

@sustainableturk