Ayça Karaca [email protected]

Avrupa için 2021’de ekonomik beklentiler ve riskler

Avrupa Komisyonu Kasım ayının başında 2020 Sonbahar Makroekonomik Tahminlerini yayınladı. Avrupa Parlamentosu (EP) Ekonomik ve Bilimsel Politikalar Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan 12 Kasım tarihli gizli raporda da bu tahminler kapsamında Avrupa’da 2021 yılına ilişkin beklentiler ve problemler ele alınıyor.

EP raporuna göre Komisyon tahminlerinde gelecek yıla ilişkin ekonomik görünümün sıra dışı bir belirsizlik içerdiği vurgusu öne çıkıyor. Komisyon beklentilerinin  temelinde virüsle mücadele için alınacak önlemlerin 2020’nin son çeyreğinde sıkılaştırılacağı ve 2021’in başından itibaren kademeli olarak azaltılacağı yer alıyor. Ayrıca Kovid-19 pandemisinin ekonominin üzerinde bir tehdit olarak sallandığı sürece ekonomik aktiviteye yönelik aşağı yönlü risklerin sıra dışı bir şekilde büyük olması bekleniyor.

Bu doğrultuda, Komisyon özellikle Ekim’den beri Avrupa’da vakalarda görülen artışların ve 2. dalgayı kontrol altına almak için uygulanan karantina tedbirlerinin başlangıçta öngörülenden daha geniş kapsamlı ve sert olmasının da riskleri arttıracağını öngörüyor. EP ekonomistleri Komisyon tahminlerinin Ekim sonu verileri dikkate alınarak hazırlanmış olması ve 2020’nin son çeyreğinde öngörülenden daha sert bir küçülme beklenmesi nedeniyle 2021 tahminlerinin daha az iyimser olabileceğini vurguluyor.

2021 başı için iyimser beklentiler

Bu kapsamda, Avrupa Komisyonu 2020 Euro Bölgesi GSYİH büyüme tahminini %-7,8, AB için %-7,4 olarak güncelledi.  Euro Bölgesi 2021 büyüme beklentisini %4,2’ye ve AB için ise %4,1’e düşürdü. (Temmuz’da bu beklenti  %6,1’di) Buna rağmen Komisyon tahminleri  “Next Generation EU- AB Konseyi tarafından bu yaz kabul edilen 750 milyar euro’luk mali yardım paketin”  pozif büyüme beklentisi etkisinin de büyük ölçüde ağır basmasıyla oldukça iyimser bulunuyor. Sonuç olarak Komisyon 2021’in ilk çeyreğinde  “salgını sınırlayıcı önlemler ve İngiltere ile azalan ticari ilişkilere “rağmen hızlanan bir büyüme beklentisi içerisinde bulunuyor. Diğer analistler ise Aralık 2020’de Noel zamanı Avrupa’da kısıtlamaların büyük ölçüde sona ermesiyle birlikte 2021 başında artan vaka sayıları ve geri gelen karantinalar nedeniyle yıla daha yavaş bir ekonomik başlangıç öngörüyor. Önümüzdeki yıl kış aylarında Avrupa’da ekonomik aktivitede azalma  bekleniyor.

AB salgın öncesi büyümeyi ne zaman yakalayacak?

Raporda Komisyon’un 2021’de başlayan ekonomik toparlanmanın 2022’de hem AB hem de Euro Bölgesi için %3 düzeyine ulaşmasının öngörüldüğü belirtiliyor. (İngiltere için %2,1, ABD için %2,5 ve Çin için %5,6 ) Bu rakamlar 2022 sonunda Avrupa GSYİH’sının pandemi öncesi -2019 sonu- seviyelerden uzak olmayacağını gösteriyor. Kriz sırasında uygulamaya konulan sıra dışı önlemlerin de -Avrupa Merkez Bankası’nın Pandemi Acil Durum Satın Alma Programı’nın (PEPP) ve Komisyon’un geçici olarak askıya aldığı İstikrar ve Büyüme Paktı’nın- GSYİH kriz öncesi seviyelere dönene kadar yürürlükte kalması bekleniyor.

AB’de orta vadede ekonomik görünümde iyimser olmak için başlıca nedenler

EP ekonomistleri AB’nin orta vadede ekonomik olarak düzlüğe çıkacağına ilişkin iyimserliklerini dört ana nedene dayandırıyor:

· Pandeminin en geç 2021 ortasına kadar gerileyeceği ve gelecek yıl sonbaharda  yeni aşılarında kullanıma başlanmasıyla birlikte kontrol altına alınacağı tahmin ediliyor.  

· Brexit’in (İngiltere’nin AB’den ayrılması) büyük olasılıkla yakında çözüme bağlanacağı öngörülüyor. Her ne kadar ılımlı bir anlaşma yoluyla mı yoksa anlaşmasız ayrılığa yönelik geçici tedbirlerle mi çözüme ulaşacağı henüz belli olmasa da kalıcı bir hasar olması durumunda Avrupa kıtasından çok İngiltere’de daha fazla hissedileceği yorumları yapılıyor. AB’nin İngiltere pazarına daha az elverişli koşullarda girişten doğacak zararını İngiltere’den kıtaya yönelecek olan ticaret, yatırım ve kaliteli göçmenlerle telafi edebileceği yorumları yapılıyor.

· Küresel resesyondan sonra 2021’de yeniden güçlenmeye başlanan ekonomi ile birlikte  düşük enflasyon ve olağanüstü parasal ve mali destek ortamında ekonomik olarak dışa yönelik Avrupa bölgelerinin canlanması bekleniyor.  

· ABD’de yeni Başkan Biden’ın Başkan Trump’a göre daha ılımlı bir ticari ve dış politika izlemesi öngörülüyor. Her ne kadar Başkan Biden ve Demokratların en az Trump kadar korumacı olsa da daha öngörülebilir politikalar izleyeceği, Dünya Ticaret Örgütü’yle çalışmaya daha istekli olacağı ve Çin ile mücadele ederken AB ile ittifak kurabileceği gibi gerekçelerle yeni dönemin küresel ticaret ve Avrupa’nın ihracatçı ülkeleri için daha  olumlu geçeceği tahmin ediliyor.

AB için devam eden riskler

(1) Euro Bölgesi dünyanın ihracat şampiyonuyken  2019’da Başkan Trump’ın AB’ye açtığı ticaret savaşları nedeniyle oldukça zarar gördü. Bölgenin 2019’un ilk çeyreğinde yıllıklandırılmış büyüme oranı %2,1 iken son çeyrekte bu oran %0,8’e geriledi. 

(2) Avrupa bu yıl salgının iki kere merkez üssü oldu. Yaşlı kıta Mart ve Nisan’da milli gelirde derin bir çöküş yaşarken Kasım ve Aralık’ta da dünyanın diğer gelişmiş ülkelerine oranla  çok daha ciddi bir daralmaya doğru ilerlediği gözleniyor. 

(3) Brexit AB için 2016’dan beri sürekli acı veren ve dikkat dağıtan bir sorun oldu. Brexit referandumu öncesi İngiltere’ye yapılan  ihracatta Alman ürünlerinin payı  %7,5 iken  bu oran %5,5’e gerilemesi gibi gözle görülür maddi sonuçlar da doğurdu.

(4) Avrupa piyasaları yatırımcıların ABD doları gibi güvenli liman yatırım araçlarını tercih ettiği riskten kaçış zamanlarında  cazibesini kaybetmeye eğilimli bulunur. Belirsizliğin giderek arttığı günümüz konjonktüründe de Avrupa piyasalarının ABD’den daha sert etkilendiği gözleniyor. Kısa vadede Avrupa için aşağı yönlü risklerin olmadığı pembe bir tablo çizmek zor olsa da yeni aşıların yakında kullanımda olacağı haberleri ve Biden’ın başkan seçilmesiyle birlikte orta vadede Avrupa ekonomisi  için daha pozitif  bir görünümün beklendiği söylenebilir.

* Bu yazı yazarın kişisel görüşlerini yansıtmakta olup çalıştığı kurum yazıda yer alan görüş ve düşüncelerden sorumlu değildir.