Kıbrıs müzakerelerinden karar anı

Güvenlik ve garantiler başlığı zirvenin odak noktası olacak. Rumların Türk askerinin adadan çekilmesi ısrarı konferansın kaderini belirleyebilir.

İngiliz The Guardian gazetesi, randevuyu 'Sabır tükenmeye başlarken, Yunanistan ve Türkiye üzerinde Kıbrıs'ta anlaşma baskısı' başlığıyla duyurdu.

Kıbrıs'ın Türk ve Rum liderleri, bugün yeniden tarihi bir zirvede bir araya geldi. Adanın birleşmesi için masaya oturan tarafların ellerindeki dosyalar hayli kabarık ancak en önemli başlık güvenlik ve garantiler. İsviçre’nin kayak merkezi Crans-Montanadaki konferans için gelen konuklarını kapıda öperek karşılayan Birleşmiş Milletler (BM) Kıbrıs Özel Danışmanı Espen Barth Eide, ilk resmi açıklamasını az önce yaptı. Eide, "İsviçre görüşmeleri çözüm için son fırsat değil, en iyi fırsat" dedi. BM temsilcisi, bu sözlerin benzerini dün de ifade etmişti. Zirveyi 60'a yakın uluslararası gazeteci takip ediyor, konferansın yapılacağı merkezin dışında toplananlar ise Türkçe, Rumca ve İngilizce 'barış' pankartları taşıdı.

Konferansa Kıbrıslı liderler Mustafa Akıncı ve Nikos Anastasiadis'in yanında Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ve Yunanistan Dışişleri Bakanı Nikos Kotzias da katılıyor.

Üç dilde merhaba

KKTC lideri Akıncı, binaya girerken gazetecilere Türkçe, Rumca ve İngilizce 'merhaba' dedi.

Rum lider Anastasiadis, gazetecileri selamlarken "Umutluyum, her zaman umut vardır" ifadelerini kullanırken, Yunanistan Dışişleri Bakanı Kotzias'ın "Burayı beğendim, gerektiği kadar burada kalacağım" dediği duyuldu.

Johnson ayrıldı

Dün akşamki açılış yemeğinde bulunan İngiltere Dışişleri Bakanı Boris Johnson ise bir meclis oturumuna katılmak için ülkesine döndü. BM arabulucuğundaki zirvede, Avrupa Birliği Dış İlişkiler ve Güvenlik Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini gözlemci sıfatıyla yer alıyor. BM Genel Sekreteri Antonio Guterres de konferansın üçüncü gününde bizzat zirvede bulunacak.

Görüşmelerin 10 gün kadar sürmesi bekleniyor ancak ilk üç gün hayli kritik. İngiliz Financial Times gazetesi, ilk üç günde herhangi bir ilerleme kaydedilmemesi halinde BM müzakereleri sonlandırabilir. Gazeteye konuşan bir BM kaynağı, “Bu seferki buluşmada, taraflardan yetişkin gibi davranmalarını bekliyoruz" dedi

.

The Guardian: Sabır tükeniyor

The Guardian gazetesi ise, Batılı bir diplomatın 'Sabır tükeniyor' dediğini aktarıyor. Haberini 'Sabır tükenmeye başlarken, Yunanistan ve Türkiye üzerinde Kıbrıs'ta anlaşma baskısı' başlığıyla sunan gazeteye konuşan diplomat, "Yeni BM Genel Sekreteri Antonio Guterres selefinden daha sert bir tutum aldı ve bunun sonsuza kadar süremeyeceğini açıkça söyledi. BM'nin varlığını göstermesi gereken daha acil yerler var" ifadesini kullandı.

Zirvenin sonuçsuz kalması durumunda BM'nin Kıbrıs'taki barış koruma görevine son vereceği belirtiliyor ancak bu adım henüz netleşmiş değil.

Türk tarafı umutlu

Alman Deutsche Welle'ye konuşan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nden (KKTC) bir kaynak, Türk tarafının müzakerelerden umutlu olduğunu söyledi: "Türk tarafı kapsamlı bir çözüme ulaşma maksadıyla İsviçre'ye gidiyor... Olumlu bir yaklaşımla gidiyoruz. Bugüne kadar elde edilen yakınlaşmalar var. Bunları muhafaza edeceğiz. Kalan konuları da bunlarla tutarlı, mevcut anlaşmalarla, Güvenlik Konseyi kararlarıyla tutarlı bir şekilde bitireceğiz. Eğer karşı tarafta da bizdeki siyasi iradenin benzeri varsa olumlu şekilde sonuçlanacak."

En kritik başlık Türk askeri

Ocak 2017'de Cenevre'deki zirve sonuçsuz kalmıştı. Rumların adadaki Türk askerinin çekilmesi talebi görüşmeleri tıkamış, Ankara ve Lefkoşa yönetimleri bu adımın atılmayacağını ilan etmişti.

The Guardian gazetesi, İngiltere'nin Türkiye'yi askeri varlık yerine AB veya BM'nin komutasındaki çok taraflı bir gücün garantör rolünü oynayacağı bir formüle ikna etmeye çalıştığını yazdı.

Ayrıca, çözülmeyi bekleyen sorunlar arasında toprak paylaşımı, mülklerin iadesi, dönüşümlü başkanlık gibi başlıklar öne çıkıyor.

Rumlar petrol aramaya hazırlanıyor!

Zirvenin tarihi hayli kritik. Zira, Rumlar Temmuz ayı ortalarında adanın güney kıyısı açıklarında petrol ve gaz aramaya başlayacak. Bu tarihe kadar, müzakerelerden olumlu veya olumsuz bir sonuç çıkması bekleniyor.

Türkiye ve KKTC, Rumların söz konusu adımı tek taraflı atmasına şiddetle karşı çıkıyor.

Müzakereler sonunda bir anlaşmaya varılması halinde, ortaya çıkacak metin Türk ve Rum tarafında referanduma sunulacak.

2004 yılındaki Annan Planı referandumu Türk tarafında kabul edilmiş, Rumlar ise birleşme planını reddetmişti. Buna rağmen AB, adanın güneyindeki Rumları uluslararası örgüte üye olarak kabul etmişti.

Bir bakışta Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC)

Başkenti Lefkoşa olan KKTC'nin yüzülçümü 3 bin 355 kilometrekare. 15 Kasım 1983'te kurulan ülkede geçen yıl yapılan nüfus sayımına göre 300 bin insan yaşıyor. KKTC'de sürekli ikamet eden Türkiye doğumlu kişilerin sayısı 100 binden fazla.

Kuzey Kıbrıs, uzun yıllar katı şekilde uygulanan ambargo ve kısıtlamalar nedeniyle ekonomik, siyasi ve askeri olarak büyük ölçüde Türkiye’ye bağlı. Yunanistan destekli darbeye karşılık, garantör devlet sıfatıyla 20 Temmuz 1974’te Ada'ya harekât düzenleyen Türkiye’nin kuzeydeki askeri varlığı sürüyor. Bugün Kuzey Kıbrıs’ta 30 bini aşkın Türk askeri bulunuyor.

Türkiye’den Ada'ya ilk gelişler 1974’teki çıkarmadan hemen sonra, Kıbrıs'taki Türk varlığını artırmak amacıyla gerçekleşti. İkinci dalga 1980’lerde Ada'ya kimlik kartıyla girişlerin serbest bırakılmasıyla başladı. 2000’li yıllarda, Annan Planı’ndan sonra Ada'da yaşanan inşaat ve turizm patlamasıyla Türkiye’den çalışmak için çok sayıda kişi Kuzey Kıbrıs’a geldi.

Kuzey Kıbrıs, idari olarak beş ilçeden oluşuyor. Bunlar, başkent Lefkoşa, Gazimağusa, Girne, Güzelyurt ve İskele. Parlamenter sistemle yönetilen ülkedeki meclis 50 üyeden oluşuyor. Milletvekilleri beş yıllığına seçiliyor. Doğrudan halk tarafından seçilen cumhurbaşkanının görev süresi de beş yıl. Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı, Nisan 2015'te seçildi.