Görünmeyen ihracatın önemi arttı!

Bir ülkeden diğerine yapılan hizmet ihracatı turizmden tasarıma geçtiğimiz on yıllık dönemde istikrarlı bir şekilde büyüme gösterdi. Ticaret ve iş dünyası teknolojideki ilerlemeler ile birlikte değişirken, yükselen refah seviyesi tüketicilerin satın alma, şirketlerin ise operasyon biçimlerini değiştiriyor.

Küresel ekonomideki iniş çıkışlardan mal ticaretine oranla daha az etkilenen hizmet ticareti, mal ticaretinden hızlı bir büyüme kaydederek son yıllarda durağan seyreden küresel ticaretin parlayan yıldızı haline geldi. Ancak hizmet ticaretini ölçümlemek güç olabiliyor. Mevcut veriler sınırlı ve dağınık.Dünyanın çeşitli yerlerine nakliye edilen mal ve emtiayı izlemek, hizmet ticaretini takip etmeye kıyasla görece daha kolay.

Hizmet ticareti, inşaat ve ulaşım gibi farklı sektörlerin bir parçası olabilir; müzik ve film yükleme gibi verinin internet aracılığıyla aktarılmasını veya hukuki ve mimari tasarım hizmetleri gibi pek çok faaliyeti kapsayabilir. Genel merkezi başka bir ülkede bulunan bir şirketin iştiraki tarafından gerçekleştirilen hizmetler ile ilgili tahminde bulunmak zor. Örneğin; hem rüzgâr türbinleri satan hem de müşterilerine uzaktan destek sağlayan bir işletmenin hizmet bileşeni nasıl ayırt edilebilir?

HSBC Grubu’nun Oxford Economics ile gerçekleştirdiği son araştırma farklı veri kaynaklarından yararlanarak hizmet ticaretinin günümüz küresel ekonomisindeki rolünü analiz ediyor ve gelecekte bu rolün ne şekilde değişeceğini irdeliyor. Raporda hizmet ticaretinin 2030 yılında küresel ticaretin dörtte birini oluşturacağı öngörülürken, hizmet ticaretinin her bir ülke için artan önemine vurgu yapılıyor.

ABD, Birleşik Krallık, Almanya, Fransa, Japonya ve İrlanda gibi gelişmiş ekonomiler son yıllarda hizmet ihracatından büyük faydalar sağladı. Örneğin; Birleşik Krallık’ta hizmet ihracatı 2000 yılında toplam ihracatın %30’unu oluştururken, bugün %44’ünü oluşturuyor. Kaldı ki bu tabloda Birleşik Krallık’ın finansal hizmet ihracatında 2008-2009 finansal krizinin ardından yaşanan yavaşlamanın olumsuz etkisi yadsınamaz. Finans sektörü Birleşik Krallık’ın en büyük hizmet ihracat kalemi olmayı sürdürse de, ülke reklam, tasarım ve mimari gibi işletme hizmetleri ve yaratıcı sektörlerde de başarılı bir büyüme gösterdi.

Birleşik Krallık, ABD ve diğer gelişmiş ülkeler her ne kadar hizmet ticaretini domine etseler de, Çin ve Hindistan gibi gelişmekte olan ülkeler ile şimdiden rekabet içerisindeler.

Turizm, Çin gibi gelişmekte olan ülkelere bu anlamda en büyük katkıyı sağlayan sektörler arasında yer alıyor. Çin şu an ABD ve Birleşik Krallık’ın ardından en büyük üçüncü hizmet ihracatçısı konumunda yer alıyor. Bununla birlikte Çin’in ekonomisini tüketici harcamalarına yönlendirerek yeniden dengeleme çabaları, hizmet ticaretinin ülke için öneminin giderek artacağı anlamına geliyor.

Diğer taraftan Hindistan kendi özel niş alanını bulmuş durumda. Hindistan vasıflı, İngilizce konuşan iş gücünü kullanarak küresel bankalara ve şirketlere iş ve IT destek hizmetleri sağlayan güçlü bir sektör yarattı. Hindistan’ın toplam ihracatının %36’sını oluşturan hizmet ticareti günümüzde ülke ekonomisinin ana lokomotiflerinden biri haline geldi.

Hindistan ve Çin, giderek mobil hale gelen ve genişleyen orta sınıfın sağladığı destek ve dijital altyapıya yaptıkları yatırımlarla gelecekte hizmet ticaretindeki pazar paylarını gelişmiş ülkeler karşısında artıracak gibi görünüyor.

Teknolojide kaydedilen ilerlemeler diğer pazarlarda da satın alma alışkanlıklarını değiştirecek. Örneğin; sanal gerçeklik girişimciler için oyun ve eğlenceden eğitim ve online perakendeciliğe kadar farklı hizmet sektörlerinde yeni fırsatlar yaratabilir.

Ancak hala üstesinden gelinmesi gereken bazı engeller bulunuyor. ABD’nin yeni başkanı Donald Trump tarafından ülkenin ticaret politikasında yapılabilecek değişiklikler ve Birleşik Krallık’ın Avrupa Birliği’nden çıkma kararı alması ile sonuçlanan referandumu gelecekte gümrük tarifelerinin mal ve hizmetlerde nasıl uygulanacağı konusunda belirsizlikler yarattı. Asya ve Amerika kıtaları arasında önerilen ticaret anlaşmalarının uygulanmasında da gecikmeler meydana geliyor.

Öte yandan uluslararası ticaretin önündeki diğer engellerin ortadan kalktığı söylenebilir. Internet, artık en küçük ölçekli şirketlerin bile kolayca uluslararası ticaret yapabilmesine imkân sağlıyor. Teknoloji, hizmet ticaretini kolaylaştırıyor ve bu durum global ticaretteki görünmeyen ihracatların küresel ekonomi için öneminin gittikçe artacağına işaret ediyor.