Dursun Ali Yaz [email protected]

BIST Sürdürülebilirlik Endeksi, gong törenine hazır mı?

Sürdürülebilirlik, bugünün ihtiyaçlarını geleceğin kaynaklarını tüketmeden karşılama yeteneğidir. Bize yeni bir kavram gibi gelmesine rağmen elli yıldır dünyada tartışılan bilimsel çerçevesi, raporlama ve denetim standartları oluşturulan bu kavram, ekonomik kalkınmanın yeni paradigması ve global şirketlerin iş modelidir.

Artık sayıları on binleri bulan uluslararası şirketler sürdürülebilirlik alanında çalışmalar yapmakta, yıllık periyodlarla raporlamakta ve bağımsız denetim şirketlerince ‘assurance’ onayı alarak bambaşka bir ligin oyuncusu olmaktadırlar.

Özellikle halka açık şirketlerin performans analizinde, geleneksel finansal tabloların resmin bütününü yansıtmaması nedeniyle, sürdürülebilirlik raporlamaları yeni bir benchmark olarak mali analistlerin bile önündedir. ‘Standart and Poors 500’ şirketlerinin, son 3 yıllık sürdürülebilirlik raporlamasına yönelik inanılmaz trendi aşağıda görebilirsiniz.

Başka bir anlatımla, 2011 yılında dünyanın en büyük 100 şirketi sürdürülebilirlik raporlaması yaparken, geçen yıl itibariyle bu sayı 360’a yükselmiştir. Bununla birlikte, aralarında Alliance Bernstein, BlackRock, T.Rowe Price ve Goldman Sachs’ında bulunduğu 34 trilyon dolarlık varlığı yöneten 1200 kurumsal yatırımcı Principles for Responsible Investment (PRI) insiyatifini imzalamış durumdadır.

Ülkemizin seçkin sanayi kuruluşları da, yukarıdaki ana akım yatırımcıların yeni davranış modellerine uyum sağlamak, rekabet güçlerini artırmak daha aşkın söylemle dünyanın çevresel, ekonomik ve sosyal sorunlarına çözüm üretmek amacıyla sürdürülebilirlik politikalarını temel strateji haline getirmek için yoğun çaba sarf etmektedirler.

En başta Koç, Tüpraş, Türk Telekom, Ülker, Çelebi, Otokar, Pinar, Turkcell, Alarko, Kartonsan, Aygaz, TSKB, Çimsa, BİM, Akbank, Pınar, Arçelik, Doğuş, Eczacıbaşı, İş GYO, TAV, Garanti gibi rol model niteliğe sahip kuruluşlarımız, sürdürülebilirlik alanında özgün çalışmalara imza atmakta, Global Reporting Initiative (GRI) ilkeleri çerçevesinde raporlama yapmakta ve ‘Big Four’ şirketlerince dış denetimden geçmektedirler.

Sürdürülebilirlik Raporlamasından Sürdürülebilirlik Endeksine

Kaynak kullanımından kurumsal vatandaşlığa kadar tüm etik, anlayış, uygulama ve faaliyet sonuçlarını gönüllülük esasıyla ortaya koyan bu raporlar, Brezilya gibi ülkelerde halka açık şirketler için bir zorunluluk olmuştur.

Hal böyleyken, sermaye piyasası araçlarına yatırım ve likidite imkânı sağlamak ve sağlıklı fiyat oluşumunu temin etmek üzere şeffaf, etkin, güvenilir, kolay erişilebilir piyasalar oluşturmak misyonuyla faaliyet gösteren ‘Borsa İstanbul’ bu gelişmelere duyarsız kalmadı.

Borsaların çevresel, sosyal, kurumsal yönetim konularındaki risklerine ilişkin politika oluşturmaları sürecinde şirketlere yol gösteren ve şirketlerin sürdürülebilirlik politikalarına ilişkin bilgiyi de sorumlu yatırımcılara ileten bir platform oluşturmak gibi çok önemli bir misyona sahip olduğu düşüncesinden hareketle, Borsa İstanbul ile Ethical Investment Research Services Limited (EIRIS) arasında şirketlerin çevresel, sosyal ve kurumsal yönetim konularındaki performanslarını baz alan BIST Sürdürülebilirlik Endeksinin hesaplanması amacıyla bir işbirliği anlaşması imzalandı.

Bu endekse dahil edilecek şirketleri belirlemek amacıyla BIST30 Endeksi kapsamında yer alan şirketlerin değerleme çalışması tamamlanmıştır. Ancak endekse dahil şirketler, değerlemeye esas teşkil edecek verilerini henüz yayınlayamadıklarından ve metodolojinin yeterince anlaşılamadığı gerekçesiyle söz konusu şirketlere geçtiğimiz Haziran ayı sonuna kadar süre tanınmıştı. Ardından, değerleme çalışmalarının tamamlanarak, BİST Sürdürülebilirlik Endeksi’nin Eylül 2014 sonuna kadar faaliyete geçmesi hedeflenmektedir.

Aşağıda bu endeksin sermaye piyasalarımıza ve reel sektöre muhtemel faydalarına ilişkin öngörüleri okuyacaksınız. Tahminleri çoğaltmak mümkün elbet ancak başlıca maddeler yazılırken Sabancı Üniversitesi Kurumsal Yönetim Formu Direktörü  Melsa Ararat ile Esra Süel öncülüğünde gerçekleştirilen Sürdürülebilirlik Endeksi çalıştay sunumundan yararlanılmıştır.

BİST Sürdürülebilirlik Endeksinden beklentiler

* Şirketlerin kamuya açıklama standartları yükselecek.

* Uluslararası yatırımcıların finansal veriler dışında aradığı sosyal raporlama kriterleri karşılanacağından, yabancı sermaye girişi artacak.

* Dünya çapındaki şirketlerin tedarik zincirine girmek için bu raporlar zorunlu olup;

* Yine uluslararası ihale ve kredi süreçlerinde zorunluluk,

* Yeni yatırım ürünleriyle ortak veya finansman bulmanın kolaylaşması,

* Yatırımcı analizlerine dayanak olacak yeni bir finansal parametre,

* İklim değişikliği, doğal kaynakların tükenmesi, su kaynaklarının azalması, sağlık, güvenlik, istihdam gibi sürdürülebilirliğe ilişkin küresel meselelere dönük faaliyetlere dönük kurumsal hafızasının tescili,

* Endekse alınan şirketlerin kamuoyu nezdinde itibar artışı,

* Varlık yöneticileri için sürdürülebilirlik ilkelerine dayalı fonlar, borsa yatırım fonları ve yapılandırılmış ürünler gibi çeşitli finansal ürünler çıkarmaları için bir gösterge olacaktır.

Sonuç

Aslına bakarsanız, geleneksel finansal raporlama tekniklerinden, ‘entegre raporlama’ ilkelerine geçildiği günümüz dünyasında, ‘Sürdürülebilirlik Endeksi’ alt konu başlıklarından sadece bir tanesidir.

Global dünyada ‘endüstri standardı’ haline gelmiş sürdürülebilirlik uygulama ve raporlaması, ölçek ekonomisinde faaliyet gösterecek veya aşırı hassas lokal piyasalarda var olacak firmaların en stratejik gündem maddesi halien gelmiştir.

Benzer şekilde sermaye piyasalarını düzenleyici ve denetleyici yapılarımız da, zamanın ruhuna uyum göstermeye çalışmaktadırlar. Dolayısıyla, Sürdürülebilirlik Endeksi’nin, Borsa İstanbul tarafından planlanan takvimde yani içinde bulunduğumuz aylarda hayata geçirilebilmesi için, tüm aktörlerin gereken desteği sunması gerekmektedir.