Türkiye’de girişimcilik potansiyeli yükseliyor

Girişimcilik ekosisteminin resmini çekerek ekonomik büyüme sürecindeki önemini araştırmak amacıyla gerçekleştirilen Küresel Girişimcilik Monitörü’nün (Global Entrepreneurship Monitor-GEM) 2013 Türkiye sonuçları açıklandı. Araştırma sonucunda oluşturulan endeks, Türkiye’deki girişimcilik potansiyelini gözler önüne seriyor. Endeks, girişimciliğin artık gençler tarafından alternatif bir kariyer planı olarak görüldüğünü, her 100 kişiden 32’sinin ise önümüzdeki üç yıl içinde girişimcilik faaliyetinde bulunma hedefi olduğunu ortaya koyuyor. Ancak bu kişilerin sadece 10’u iş fikirlerini hayata geçirmek için harekete geçiyor.

Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı’nın (KOSGEB) öncülüğünde, Türk Ekonomi Bankası’nın (TEB) desteğiyle Türkiye ayağı hazırlanan araştırmaya; dünya GSYH’nin yaklaşık %90’ını, nüfusun ise yaklaşık %75’ini temsil eden farklı ekonomik kalkınma düzeylerinde 70 ülke katıldı.

Araştırma sonuçları KOSGEB Başkanı Mustafa Kaplan, TEB Genel Müdürü Ümit Leblebici, TEB KOBİ Bankacılığı Kıdemli Genel Müdür Yardımcısı ve Genel Müdür Vekili Turgut Boz ile Yeditepe Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi Doç.Dr. Esra Karadeniz’in katılımıyla düzenlenen bir basın toplantısı ile açıklandı.  

“Girişimciliğin desteklenmesi büyük önem taşıyor”

KOSGEB Başkanı Mustafa Kaplan, başta istihdam olmak üzere ekonomik ve sosyal anlamda son derece hayati işlevler yerine getiren girişimciliğin desteklenmesinin büyük bir önem taşıdığını belirterek, GEM araştırmasının girişimcilik ekosisteminin gelişmesi için gerekli zeminin oluşturulması çalışmalarına yön verecek veriler sağladığını belirtti. GEM araştırmasına Türkiye’nin 2006 yılından itibaren katıldığını,  2013-2014 yıllarında KOSGEB ve TEB işbirliği ile yürütüldüğünü ifade ederek, sektöre referans olacak bu araştırmanın gelenekselleşecek şekilde KOSGEB’in önderliğinde devam edeceğini ifade etti. KOSGEB Başkanı Kaplan, GEM 2013 sonuçlarına göre Türkiye’de potansiyel girişimci oranının %32’ye çıktığını, her 100 kişiden 32 kişinin önümüzdeki 3 yıl içinde girişimcilik faaliyetinde bulunma niyetinde olduğunu ve bu sonuçla Türkiye’nin kendi kategorisindeki 30 ülke arasında 8. sırada bulunduğunu söyledi. Kaplan ayrıca, KOSGEB Girişimcilik Destek Programı ile 250.000 girişimciye eğitim verildiği ve 14.850 adet yeni işletme kurulduğu bilgisini verdi.

“Endeks sonuçları bu alandaki çalışmalarımıza yol gösterecek”

Ülkelerin gelişiminin sahip oldukları girişimcilik ekosisteminin gücüne bağlı olduğunu söyleyen TEB Genel Müdürü Ümit Leblebici ise; “Ülkemizin sahip olduğu genç, eğitimli, teknolojiye ve yeniliğe açık iş gücüyle girişimcilik konusunda bölgesel bir çekim merkezi olması için büyük bir potansiyeli var. Bu nedenle TEB olarak bu alanda yatırım yaparak, Türkiye’nin en kapsamlı Girişim Bankacılığı’nı başlattık. Bu alanda birçok ilki gerçekleştirdik. Bugün burada açıklayacağımız dünyanın en kapsamlı girişimcilik endeksi ile ülkemizde girişimciliğin fotoğrafını çekerek bu alandaki çalışmaların bir adım öteye taşınmasına katkı sağlayacağımıza inanıyoruz” dedi.

TEB KOBİ Bankacılığı Kıdemli Genel Müdür Yardımcısı ve Genel Müdür Vekili Turgut Boz ise, “Girişimcilik ekosisteminin merkezinde konumlanan bir banka olarak, TEB Girişim Bankacılığı kapsamında sunduğumuz hizmetlerde ve yapacağımız çalışmalarda bu Endeksin ortaya koyduğu sonuçların yol gösterici olacağına inanıyorum. Bilimsel araştırmalar sonucunda ortaya çıkan girişimcilik haritası bizlere rehber olacaktır” dedi.
 
Boz, şunları kaydetti: “Girişimcilik bilincinin gençler arasında yaygınlaşmaya başlaması, fırsata dayalı -bunu katma değere dayalı olarak da yorumlayabiliriz- girişimciliğin artma eğiliminde olması, kadınların girişimcilikte önemli bir potansiyel taşıması ve her şeyden önce girişimciliğin toplumda bir saygınlık statüsü olması girişimcilik ekosisteminin geleceği hakkında bize umut veriyor. Şimdiden bu sonuçlardan yola çıkarak TEB Girişim Bankacılığı ile atacağımız adımlara dair stratejik bir plan hazırlamaya başladık. TEB Girişim Evi açılması konusunda girişimciliğin gelişimine açık, potansiyel barındıran bölgelere öncelik vereceğiz. Sivil toplum kuruluşlarıyla, üniversitelerle ve ilgili kurumlarla hâlihazırda yaptığımız eğitim çalışmalarını bu bölgelerde yoğunlaştıracağız. TEB Girişim Evi Danışmanları’nın deneyimini buralara taşıyacağız. Genç ve kadın girişimcilerimize sunduğumuz destekleri tasarlarken, endeksi baz alacağız, eğitim ve danışmanlık programlarımızı da yine endeksten çıkan sonuçlar ışığında bölgelerin ihtiyaçlarına göre şekillendireceğiz.”
 
Girişimcilik, gençlerin kariyer planları arasına girmeye başladı
 
•    Endeks sonuçları, Türkiye’de fırsatları değerlendirmek amacıyla girişimcilik faaliyetinde bulunan kişilerin yüzdesinin, özellikle 2011 yılından bu yana artış eğiliminde olduğunu gösteriyor. Bununla birlikte, genç girişimcilerin sayısının da yükseldiği görülüyor.
 
•    Eğitimli kişilerin girişimcilik faaliyetine katılma oranında da artış olduğu görülüyor. Üniversite mezunu girişimci oranının 2006 yılında %15,30 iken, 2013’te %44’e yükselmesi, gençlerin artık girişimciliğe daha fazla ilgi gösterdiğini ve alternatif bir kariyer planı olarak görmeye başladığını gösteriyor. Eğitim düzeyi yükseldikçe, fırsata dayalı girişimcilik faaliyetinin arttığı, ihtiyaçtan dolayı girişimcilik faaliyetinin azaldığı görülüyor.
 
Kadın girişimcilerin potansiyeli artıyor
 
•    Diğer ülkelerde olduğu gibi Türkiye’deki girişimcilerin çoğu erkek. 2013 yılında erkek/kadın oranı 2.13:1olup, 2012 yılı (2.55:1) ile karşılaştırdığımızda erken dönem girişimcilik faaliyetinde bulunan erkek/kadın oranında bir düşme olduğunu görüyoruz. Yani, az da olsa daha fazla kadın, 2013 yılında girişimcilik faaliyetine başlamayı planlıyor veya başlamıştır. Kadın girişimci oranında artış vardır.
 
Başarılı girişimcilik saygınlık sembolü
 
•    Türkiye’de yetişkin nüfusun %73,95’i başarılı girişimcilerin toplumda yüksek bir statüye sahip olduklarını belirtiyor. Gelişmekte olan ekonomilerin ortalamasının, yani %72,73’ün üzerinde olan bu oran, insanlarımızı girişimciliğe yönlendirmek için önemli bir motivasyon aracı olarak dikkat çekiyor.
 
•    Bununla birlikte, Türkiye’de potansiyel girişimcilerin oranı yaklaşık %32, yani her 100 kişiden 32’si önümüzdeki üç yıl içinde girişimcilik faaliyetinde bulunma niyetinde. Bu oran, gelişmekte olan ülkelerde %29,09, gelişmiş ülkelerde ise  %14,27 olup Türkiye ortalamasının altında kalıyor. Türkiye gelişmekte olan 30 ekonomi arasında 8. sırada yer alıyor. Uluslararası karşılaştırmaya göre Türkiye’de girişimci potansiyeli oldukça yüksek.
 
12 bölgede girişim faaliyetleri incelendi
 
Önceki yıllara göre artan örneklem sayısı sayesinde, hem 12 bölge çapında hem 26 bölge detayında girişim faaliyetleri incelenmiş ve Türkiye genelinde farklı bölgelerde girişimcilik faaliyetlerini karşılaştırma imkânı sağlanmıştır. Türkiye İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırmasına (İBBS)-1’e göre 12 bölgeyi kapsayacak şekilde yapılan bölgesel analizde, sınıflandırmada yer alan bölgeler şunlardır: İstanbul, Batı Marmara, Ege, Doğu Marmara, Batı Anadolu, Akdeniz, Orta Anadolu, Batı Karadeniz, Doğu Karadeniz, Kuzeydoğu Anadolu, Ortadoğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu.
 
Bölgesel inceleme sonuçlarına göre;

•    Batı Anadolu Bölgesi erken dönem girişimcilik endeksi  açısından en girişimci bölgedir.
o    Batı Anadolu bölgesinde, erken dönem girişimcilik endeksi % 13 olup, her 100 kişiden 13 kişi girişimcilik faaliyetinde bulunmaktadır.
o    Batı Anadolu’yu %11.30 oranıyla Güney Doğu Anadolu bölgesi izlemektedir. Akdeniz Bölgesi’nde bu oran, %10.94 olarak gerçekleşmiştir.
o    Doğu Marmara’da %10.76, Kuzey Doğu Anadolu’da %10.40, Ege’de %10.37,  Orta Anadolu’da %10.32, Orta Doğu Anadolu’da %9.98, İstanbul’da %8.22 ve Batı Marmara’da ise %8.00’dir. Girişimcilik endeksinin en az olduğu bölgeler ise Doğu Karadeniz (%7.61) ve Batı Karadeniz’dir (%7.23).
 
•    Türkiye’de 2013 yılında fırsatları değerlendirmek amacıyla girişimcilik faaliyetinde bulunan kişilerin yüzdesi 67 iken, ihtiyaçtan dolayı erken dönem girişimcilik faaliyetinde bulunanlar %30’dur. Bölgelere göre değerlendirdiğimizde, özellikle İstanbul fırsata dayalı girişimcilerin en yoğun olduğu bölge olup, Türkiye ortalaması olan % 67’yi, % 81 oranı ile geçerek fark yaratmıştır.
 
•    İhtiyaca dayalı girişimcilik oranın en yüksek olduğu bölge Güney Doğu Anadolu Bölgesi olup (%38), Türkiye ortalamasının (%30) hayli üstündedir.
 
•    Güney Doğu Anadolu Bölgesi erken dönem girişimcilik endeksi açısından İstanbul bölgesine göre istatistiki açıdan daha yüksek girişimcilik endeksine sahip bir bölge olmasına rağmen bu bölge insanı başka bir alternatifi olmadığından ve/veya ihtiyaçtan/mecburen girişimci olmak zorunda kalırken, İstanbul bölgesinde girişimcilerin sadece %18’i ihtiyaç nedeniyle iş kurmaktadır.
 
•    Kadın ve erkeğin girişimcilik faaliyetine katılması bölgeler arasında farklılık göstermektedir.

o    Girişimcilik faaliyetinin en erkek yoğun bölgesi Batı Karadeniz, (3.31:1), göreceli olarak kadınlarımızın girişimcilik faaliyetlerine katılım oranının en fazla olduğu bölge ise Ege (1.81:1).’dir Ege bölgesini, Doğu Marmara, Batı Marmara, Akdeniz, Kuzey Doğu Anadolu bölgeleri takip etmektedir.  

o    Batı Karadeniz’den sonra kadın girişimcilerimizin düşük olduğu bölgeler, sırasıyla İstanbul, Orta Anadolu, Orta Doğu Anadolu, Doğu Karadeniz, Güney Doğu Anadolu ve Batı Anadolu’dur.
 
•    Girişimcilerin yaşı itibariyle bölgeler arası farklılık vardır.

o    En genç girişimcilerin, 18-24 yaş gurubunda olanların, Kuzey Doğu Anadolu, Orta Doğu Anadolu ve Güney Doğu Anadolu bölgelerinde yüzdesi en yüksek olup, bu oran ortalama % 21’dir ve Türkiye ortalamasından yüksektir. Bu durum doğum oranı nispi olarak yüksek olan bu bölgelerde genç nüfusun fazla olmasından kaynaklanmaktadır.