Ayça Karaca [email protected] Ayça Karaca

Japonya’nın yeni resesyon çıkmazı

18 Kasım 2014, 10:59 ---

Japon kültüründe özel bir yeri olan ve açtıkları zaman dünyayı büyüleyici bir masal ülkesine çeviren kiraz ağaçları hem yeniden doğuşun hem de faniliğin sembolü olarak görülür. Japonca kiraz ağaçlarının açması anlamına gelen  “sakura zensen”   ise ülkede tüm halkın coşkuyla katıldığı bir kutlama dönemi olmasının yanı sıra yeni başlangıçların ve dönüm noktası olayların da  belirlendiği bir zaman dilimini simgeler.

Durgun Japon ekonomisini canlandırma amacıyla Başbakan Shinzi Abe’nin tasarladığı Abenomics parasal ve mali genişleme programı da yine bir “sakura zensen” döneminde uygulamaya başlanmıştı. Ancak dün açıklanan yılın 3. çeyreğine ilişkin %1,6 daralma  rakamı hem  Japon ekonomisinin resesyona girdiğinin  hem de  bu programın  hedeflerine  ulaşamadığının somut bir  göstergesi oldu.

Abenomics neden başarıya ulaşamadı?

Abe ve economics kelimeleri bir araya getirilerek “Abenomics” olarak tanımlanan bu programın temelinde Abe’nin ‘’üç oku‘’, yani genişleyici para politikası, ekonomiyi canlandıracak devlet harcamaları ve yapısal reformlar bulunuyordu. Abenomics, Başbakan Abe tarafından Japon ekonomisini yaklaşık 20 yıldır içinde bulunduğu deflasyon çıkmazından kurtarmak için tasarlandı. Abe iktidara geldikten sonra Ocak 2013’te reel bazda %2’lik GSYİH büyüme oranı yakalamak ve 600 bin kişiye istihdam sağlamak amacıyla yaklaşık 229 milyar dolar tutarında ekonomik önlemler paketi açıkladı ve %2 enflasyon hedefini ilan etti. Japonya Merkez Bankası (BOJ) Başkanı Kuroda tarafından duyurulan aylık 7 trilyon yenlik varlık alım programı ile de Abenomics Nisan 2013’te  bir kiraz şenliği döneminde resmen başlatıldı.

Bu program doğrultusunda, BOJ tarafından milyarlarca dolar tutarında yeni para basılarak devlet tahvilleri alımında kullanıldı. Bu uygulamaların sonucunda yen dolar karşısında hızla değer kaybetti ve Japon ihracatçılar için avantaj sağlandı. Ayrıca yatırımcıların  devlet tahvillerinden borsaya yönelmeye başlamalarıyla birlikte, Tokyo Nikkei  borsa endeksi  büyük değer kazandı. Program 2013 sonunda ilk aşamada umut verici bir görünüm sergilemeye başlamıştı.

Hükümet ekonominin olumlu gidişinden cesaret alıp bu yılın Nisan ayında satış vergisini %5’ten %8’e yükseltirken,  BBC Tokyo muhabiri Rupert Wingfield-Hayes bu artışla Abe’nin hesaplı bir kumar oynadığını ama kaybettiğini belirtiyor. Vergi artışı Japonya’nın GSMH’nın %240’ına ulaşan kamu borcunu kapayabilmek için acilen alınması gereken bir önlem olarak görülüyordu. Ancak, tüketicilerin vergi artışından sonra harcamalarını kısmasıyla ekonomi yılın 2. çeyreğinde Mart 2011’deki deprem ve tsunamiden bu yana ilk kez rekor düzeyde %7,6 daraldı. Yılın 3. çeyreğinde de daralmanın sürpriz bir biçimde  %1,6 oranı ile devam etmesi ekonominin resesyona (art arda iki çeyrek dönem negatif büyüme)   girdiğinin somut bir göstergesi oldu.

Wingfield Hayes resesyonun sebebi olarak; yenin değerindeki düşmenin Japon ihracatçılara büyük bir avantaj ve gelir sağlamasına rağmen  onların bu yeni geliri çalışanlarının ücretlerin artışında kullanmak yerine tasarruf etmeyi tercih etmeleri olmasını gösteriyor.. Ayrıca Tokyo borsasındaki yükselişin de sadece bir azınlığa fayda sağladığını ve  Japon halkının %80’inin hisse sahibi olmadığını vurguluyor. Halkın çoğunluğunun gelirinin sabit düzeyde kaldığı veya düştüğü, vergi artışıyla  birlikte giderek fakirleşmeye başladıkları ve tüketimi kıstıkları da  ifade ediliyor.

Economist dergisindeki analizde ise büyümenin önündeki asıl engelin üreticilerin yavaşlayan ihracat ve zayıf iç talep nedeniyle üretimi kısmaları ve düşen stoklar olduğu belirtiliyor. Karamsar görünüme rağmen ekonomik toparlanmaya ilişkin olarak, tüketici harcamalarının yavaşça artması ve yıl sonuna doğru talebin tekrar yükselmesiyle birlikte tüketimin de artması gibi bazı olumlu işaretlerin de olduğu vurgulanıyor.

Abe’den erken seçim çağrısı

Japonya’nın 2007’den bu yana girdiği 4. resesyonun ardından Başbakan Abe’nin,  Ekim 2015’te yapılması planlanan ve satış vergisi oranını %8’den %10’a çıkarması beklenen ikinci vergi artışını ertelemesi bekleniyor. Satış vergisinde yeni artışın Nisan 2017’de olabileceği ifade ediliyor. Ancak Economist dergisindeki analizde bu ertelemenin Japonya’nın birincil bütçe açığını (primary deficit) 2015’te yarıya indirme ve 2020’de tamamen yok etme mali konsolidasyon hedefini imkansız hale getireceği ileri sürülüyor.

Başbakan Abe’nin ayrıca iktidarda geçen iki yılın ardından 14 Aralık’ta düzenlenecek bir erken seçim için de çağrıda bulunması bekleniyor. Popülaritesi giderek azalan Abe’nin bu seçim ile yeni vergi artışının ertelenmesi kararında halkın desteğini kazanmayı, muhalefet bölünmüş durumdayken gücünü arttırmayı ve kabine değişikliği yapmayı da  planladığı öne sürülüyor.

Japonya’da kiraz ağaçlarının çiçek açtığı dönemde ekonomide başlayan iyileşme ve bahar havası yerini solan çiçeklere, azalan ümitlere ve yaklaşan kışın sert rüzgarlarına bırakıyor. Abenomics’in vaat ettiği büyümeyi gerçekleştirememesi, olası erken seçim sürecinde seçmenler nezdinde Japon hükümetini oldukça zorlayacağa benziyor. Ayrıca, mali disiplin hedeflerine büyümeye zarar vermeden ulaşmak da içinden çıkılması güç bir açmaz olarak hükümet önünde beliriyor. ABD Hazine Müsteşarı Jacob Lew, Brookings Institute’de yayınlanan söyleşisinde Japonya’nın olası bir vergi artışının başka mali önlemlerle dengelenmedikçe kısa vadede büyümeyi olumsuz etkileyeceğine dikkat çekiyor ve Amerika’da uygulanan gelir  vergisi indirimini telafi edici önlem olarak Japon politikacılara öneriyor. Japon ekonomisinin “sakura zensen” döneminde  yeniden doğabilmesi ve çiçek açabilmesi için  önünde uzun ve zorlu bir kış ile aşılması  gereken sert dönemeçler kendisini bekliyor.

ETİKETLER :
YORUMLAR (0)
:) :( ;) :D :O (6) (A) :'( :| :o) 8-) :-* (M)
BANKA HİSSELERİ
Hisse Fiyat Değişim(%) Piyasa Değeri
BASIN TOPLANTISI - ETKİNLİK - KONFERANS
Basın Daveti Türkiye Kurumsal Yatırımcı Yöneticileri Derneği 06 Şubat 2020, 09:30

Türkiye Kurumsal Yatırımcı Yöneticileri Derneği (TKYD), 2019 yılında Emeklilik ve Yatırım Fonları performanslarını ve fonlara artan ilgiyi açıklıyor. 06 Şubat 2020...

Tüm Etkinlikleri Göster