Ayça Karaca [email protected]

Avrupa bankalarının kalbi strese dayanıklı mı?

Avrupa Merkez Bankası’nın (AMB) Euro Bölgesi’ndeki 130 banka üzerinde yürüttüğü stres testi sonuçları Pazar günü açıklanacak. Stres Testinin sonuçlarına ilişkin söylentiler,   artan işsizlik oranları, düşük büyüme verileri,  yüksek borç stoku ve bir türlü canlanmayan enflasyonu ile halen resesyon tehdidi altındaki Avrupa için  yeni bir endişe kaynağı olarak belirdi. Global piyasalar merakla testin sonuçlarını beklerken 6 ülkeden 11 bankanın testte başarısız olduğuna dair çıkan haberlerin AMB tarafından kesin bir dille yalanlanmaması da gerilimi arttırdı.

Stres Testlerinin amacı nedir?

Halen uyguladığı parasal politikanın etkinliği yüzünden yoğun eleştirilerin hedefinde bulunan AMB tarafından uygulanan Stres Testlerinin amacı,  bankacılık sisteminin dayanıklılığını ve gücünü Euro Bölgesi’nde bulunan 130 banka üzerinde uygulanan geniş kapsamlı testler aracılığıyla ölçebilmektir.  Bankacılık Birliği’ne geçişin temelleri Euro Bölgesi liderleri tarafından Haziran 2012’de atıldığında AMB’nin de bu Birliğin gözetim ve denetim birimi olması kararlaştırılmıştı. Avrupa Birliği liderleri bu Birlik ile bankacılık krizlerinin devlet krizlerine yol açmasını önlemeyi, dolayısıyla tek para birimi alanının yumuşak karnını güçlendirmeyi amaçladılar.

Bankacılık Birliği’nin gözetim-denetim, başarısız bankalar için çözüm mekanizması ve mevduat güvencesi olmak üzere 3 temel sacayağı üzerine kurulması planlanıyor. Bu çerçevede AMB’nin de 4 Kasım 2014’te Tek Gözetim-Denetim Mekanizması kapsamında 130 bankadan oluşan bankalar birliğinin gözetim sorumluluğunu üstlenmesi bekleniyor. Bu göreve hazırlık olarak AMB tarafından, Ekim 2013’ten bu yana bankacılık sistemine yönelik olarak Kapsamlı Değerlendirme çalışması adı altında geniş çaplı bir gözden geçirme yürütüldü.

Stres Testi neleri kapsıyor

Kapsamlı Değerlendirme çalışması aracılığıyla AMB tarafından bankaların bilançolarındaki varlıkların şeffaflığının sağlanması ve gerekliyse bilanço pozisyonlarında değişiklik yapmaları için öneriler sunulması amaçlandı. Bu çalışmanın hedefi,  gelecekteki Avrupa Bankacılık Birliği sistemine güveni kurumların denetimini başlangıçta gerçekleştirerek ve gizli kalmış riskleri açığa çıkararak güçlendirmekti. Kapsamlı Değerlendirme çalışması; Düzenleyici Risk Değerlendirmesi, Varlık Kalitesinin Gözden Geçirilmesi (VKGG) ve Stres Testi olmak üzere üç aşamada gerçekleştirildi.

Bu çerçevede, Ekim 2013’ten bu yana  binlerce memur, muhasebeci ve danışman tarafından milyonlarca kredi dosyası incelendi. Stres Testi, bankaların çekirdek sermaye rasyolarının risk ağırlıklı varlıklarına oranının en az %8 olmasını öngörüyordu. Bu süreçte Morgan Stanley analistlerine göre VKGG ve stres testine giren bankalar 47 milyar euro sermaye artırımında bulundular. Deutsche Bank Haziran ayındaki 8,5 milyar euro tutarındaki sermaye artırımı ile en fazla sermaye arttıran bankaların başında yer aldı.

Ancak bu kapsamda, en büyük 10 bankanın çekirdek sermaye artırımı yükümlülüğünü yerine getirebilmek için borç verme ve yatırım işlemlerini azalttığı  Deutsche Welle’de yer alan analizde belirtiliyor. Bu durum  AMB açısından bir ikilem yaratıyor. Bir yandan parasal genişleme kapsamında büyümeyi teşvik etmek için bankalara milyarlarca euro verirken, diğer yandan sektörde düzenleyici kimliğiyle bankaların kriz zamanlarında daha dayanıklı olmaları için çekirdek sermaye artırımını zorunlu  kılıyor. Testte başarısız olan bankaların da finansal rezervlerini güçlendirmek için yaklaşık 50 milyar euro daha sermaye artırımında bulunmaları bekleniyor.

Avrupa bankaları Stres Testini geçecek mi?

Testin sonuçları resmen açıklanmadan, bu hafta önce İspanyol haber ajansı EFE tarafından ağırlığı İtalya’dan ve Yunanistan’dan olmak üzere 6 ülkeden 11 bankanın başarısız olduğu haberi yayıldı. AMB’nin bu haberi çok kesin bir dille yalanlamaması piyasalardaki gerilimi arttırdı. PIMCO Finansal Araştırma Bölümü Başkanı Phippe Brodeu başarısız banka tahminini 18’e yükseltirken bunların çoğunlukla küçük bankalar olacağı öngörüsünde bulundu.

Financial Times analistleri ise dün yayınlanan yorumlarında İtalyan  Banca Monte dei Paschi di Siena ve Banco Popolare, Alman IKB, Portekiz’den Millennium BCP ve  İrlanda’dan Permanent TSB bankalarını testi geçemeyecek olağan şüpheliler arasında gösterdi. Portekiz’in, Yunanistan’ın ve İtalya’nın küçük bankaları ise en kırılgan bankalar olarak tahmin ediliyor.

Bu çerçevede, stres testinin sonuçlarının bankalar kadar AMB için de bir kredibilite sınavı olacağı söylenebilir. Köln Üniversitesi’nden Thomas Hartmann-Wendels’e göre eğer uygulanan testler çok sert ise, sonuçlar finansal piyasalarda büyük bir  rahatsızlığa yol açabilir. Ama eğer uygulanan testler çok yumuşaksa testin değeri azalırken AMB’nin de denetleyici kurum olarak gelecekteki kredibilitesi de  sarsılabilir.

Bununla birlikte, Kapsamlı Değerlendirme Çalışması’nın yapıldığı bir yıllık süreçte AMB’nin, ulusal otoritelerin bankacılık sisteminin yaralarını tedavi etmekteki   ataletini yenerek neşteri eline alıp  bankaların çoğunun bilançolarını temizlediği ve finansal kapasitelerini güçlendirdiği gözlenmiştir. Avrupa finansal sisteminin en hassas noktasında, kalbinde yer alan bankaların -bazı fireler verilse de-  bu zorlu ameliyatı sistemde tıkalı damarların açılmasıyla atlatması, Euro Bölgesi’nin de daha rahat nefes almasını sağlayacaktır.