Arif Ünver [email protected]

Her yatırımcı bu formülü ezbere bilmeli

Değerli tasarruf sahipleri ve öğrenci kardeşlerim…Başlangıç cümlemize öğrenci kardeşlerimizi de ekledim…Tarafımıza gelen maillerden anladığımız kadarıyla öğrenci kardeşlerimizin ilgisi bir hayli yoğun ve bu ilgi bizi ayrıca motive etti…

Geçtiğimiz iki yazımızda irdelemeye başladığımız, ortaklık hususiyeti ve gerekleri üzerinde durmaya devam ediyoruz…Malumunuz, hazırlığı içerisinde olduğumuz bilinçli yatırımcı platformunun devreye alınmasına az bir zaman kaldı…

Son iki yazımızda, bilanço, gelir tablosu, dipnotlar ve faaliyet raporlarından kabaca bahsederek, ana mantığın oturmasına gayret ettik…

Bu yazımızda bazı temel değerleme yaklaşımlarını, çok fazla detaya girmeden ele alacağız…Ne de olsa artık, hisse senedi aldığımızda ortak olunduğu ve ilgili konuya ilişkin farkındalığın arttığını biliyoruz…

Değerli piyasa katılımcıları, defter değeri, piyasa değeri, fiyat/kazanç oranı, temettü verimliliği oranı, hisse başına kar (kazanç), hisse başına temettü (nakit kar payı) ve bölünme sonrası hisse senedi fiyatı hesaplama konularını kısaca ele alarak, paylaşımlarımıza devam edelim…

Defter değeri ile başlayalım; bir başka adı muhasebe değeri…İlgili firmanın özkaynaklar toplamının, ödenmiş sermayeye veya başka bir ifade ile sermayeye bölünmesi ile hisse başına muhasebe değeri (defter değeri) bulunur…İki önceki yazımızda anlattığımız üzere özkaynaklar kalemi bilançomuzun pasifinde yer almaktaydı…Biz bilançomuzun pasif tarafında yer alan özkaynaklar toplamını, sermaye kalemine bölerek defter değerini bulurken asli amacımız; ortaya çıkan hisse başı defter değerini, piyasada alınıp satılan fiyat olan borsa fiyatı ile karşılaştırmaktır…Bu karşılaştırmayı da Piyasa Değeri/Defter Değeri oranı ile yapmaktayız…İlgili oranın an itibarı ile dünyada ortalaması 2'ler civarındadır…Buradan ne anlıyoruz? Dünya ortalamasında firmalar defter değerinin ortalama 2 katı ile borsalarda işlem görüyor…Özkaynaklar kalemini, sermaye rakamına bölme sebebini de açıklayalım; A.Ş.'lerde sermayenin her bir TL si 1 adet hisse senedini temsil eder…Örneğin halka açık A.Ş.'nin sermayesi 100.000 TL ise 100.000 adet hisse senedi var anlamına gelir…Önemli bir ara not düşelim; şirketin halka açık olan ve olmayan kısmının toplamını ifade eder…Sermayesi 100.000 TL olan bir firmanın halka açıklık oranı %50 ise piyasada alınıp satılan hisse adedi 50.000 adettir, kalan 50.000 adet ise halka açık olmayan kısmın elindedir…

Şimdi gelelim hisse başı kara, ilgili firmanın son dönem net kar toplamını, sermayeye bölerseniz, hisse başına karı bulursunuz…Bu hisse başı kar konusu önemli, karışmasın, genellikle hisse başına temettü ile karıştırılır…Hisse başına temettü ise , dağıtılacak dönem karının sermayeye (toplam hisse adedi) bölünmesi ile bulunur…Hatırlatalım sermaye aynı zamanda toplam hisse adedine eşittir, halka açık olan olmayan tüm hisse adedine…Sermaye rakamını, halka açıklık oranı ile çarparsanız, piyasada alınıp satılabilir hisse adedini bulursunuz…

Evet sırada Fiyat Kazanç oranı, iki türlü hesaplanır; birinci model, ilgili hisse senedinin borsa fiyatını, hisse başı kara bölerek (hisse başı karı biraz önceki satırlarda izah ettik); ikinci model ise toplu yaklaşımdır, ilgili firmanın toplam piyasa değerini (toplam piyasa değeri=borsa fiyatı*sermaye) toplam net kara bölerek, fiyat kazanç oranına ulaşırız…F/K'da oranın düşük olması tercih edilir, örneğin 5 (göreceli bir rakamdır, sektör ve genel piyasa ortalaması ile karşılaştırma şart) diyelim fakat ülkemizde kar dağıtım geleneğinin zayıf olması nedeniyle, ek olarak önemli bir kısım firmanın da kar payı dağıtmadığında aktif büyütme işini yapamadığından veya yapmadığından düşük F/K'ları dikkate alırken, geçmiş dönem aktif toplamlarının artıp artmadığı incelenmeli. Eğer ki aktif toplamında sürdürülebilir şekilde bir artış gözlemleniyorsa düşük F/K sizin tarafınızdan olumlu algılanmalı ama düşük F/K olmasına karşın geçmiş dönemlerde aktif toplamlarında artış yoksa, bir de ek olarak kar payı dağıtımı yoksa muhtemelen ilgili firma holding ve iştirakleri modeli ile borsada işlem görmekte ve muhtemelen karı sizden kaçırmaya çalışmaktadır…

Temettü verimliliğinden geçen yazılarımızda bahsetmiştim fakat kısa bir geçiş yapalım…Hisse başına nakit temettü rakamını, ilgili firmanın borsa fiyatına bölerek ulaşırız temettü verimliliğine…Buradaki mevzu şudur; x liralık kar payı dağıtmış firmanın, borsada kaç liradan el değiştirdiğine bakıyorsunuz; makul olan, faiz getirisinden yüksek bir orandır, lakin mevcut temettü verimi oranı bir sonraki dönemin garantisi değildir. Çünkü firmanın karlılığı ilerleyen dönemde değişkenlik gösterebilir, dolayısıyla tahmini temettü verimliliği hesaplanması kaçınılmazdır. Malum, ülkemizde her 4 çeyrekte mali tablo görmemize rağmen çok büyük oranda 31.12'ye göre yılda bir defa temettü dağıtım geleneği vardır…Tahmini temettü verimliliği her çeyrek mali tablo döneminde update edilirse daha rasyonel olacaktır…

Son olarak, elinizde hisse senetleri olan firma, temettü ödeyebilir, bedelli veya bedelsiz sermaye artırımı yapabilir…Ve neticede ilgili işlem gerçekleştikten sonra borsa fiyatı indirgenir (bölünür), bölündükten sonraki fiyatı hesaplamak için formülümüzü veriyoruz:

Bölündükten sonra (AOF) Ağırlıklı Ortalama Fiyat= (son AOF+bedelli-temettü) / (1+bedelli+bedelsiz)

İster temettü ödesin, ister bedelli yapsın, ister bedelsiz, isterse hepsini bir arada yapsın fark etmez, bu formül üzerinden gidiyoruz. Firma her ne yapıyorsa ilgili formülde yerine koyun, olmayanı sıfır yapın, bölündükten sonraki yeni fiyatı bulursunuz….

Gelecek yazılarımızda durmadan devam edeceğiz; mali analiz, yatırımcı hakları, mevzuat, aklınıza ne geliyorsa hepsini işleyeceğiz. Ve daha da ileri gideceğiz; teknik analiz gibi son derece teknik bir konuyu, kimseyi sıkmadan çok basit bir dille anlatıp, indikatörleri de isteyen herkese izah edeceğiz...

Bir sonraki yazımızda görüşmek üzere…Türkiye’nin Sigortası; Sermaye Piyasası…Saygı ve sevgilerimle...

twitter takip için… @arfunvr